مقدمه: خوداشتغالی بهترین گزینه برای آماده نمودن فراگیران نظام آموزش عالی جهت اشتغال در بازار کار در آینده و برخورد با مشکل بیکاری است. از آن‌جایی که نگرش روی رفتار فرد اثر دارد، بنابراین نگرش نسبت به خوداشتغالی در خوداشتغال شدن یا نشدن، بسیار مؤثر است. با تقویت نگرش دانشجویان، زمینه‌های اشتغال آنها در آینده فراهم شده و گامهای مؤثری در راستای توسعه اجتماعی به‌ویژه توسعه و بهبود موقعیت اجتماعی نسل جوان و تحصیلکرده در آینده برداشته می‌شود. در صورت نامطلوب بودن نگرش دانشجویان می‌توان برنامه‌های درسی مناسب را به منظور بهبود نگرش دانشجویان تدوین نمود. اکثر مطالعاتی که در نظام آموزش عالی ایران نگرشهای کارآفرینانه و خوداشتغالی دانشجویان را بررسی نموده‌اند از یک‌سری مقیاسهای از پیش تعیین شده استفاده نموده‌اند. این در حالی است که دانشجویان در بافت و جامعه‌های مختلفی از لحاظ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زندگی می‌کنند و احتمال این‌که نگرشهای متفاوتی داشته باشند، وجود دارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به خوداشتغالی به انجام رسید.
روش: رویکرد کلی تحقیق کمی-کیفی و به لحاظ هدف کاربردی است. در بخش کیفی از روش‌شناسی کیو استفاده شد اما تحلیل آن با نرم افزار SPSS انجام می‌شود. در مطالعات کیو پژوهشگر، نمونه را از میان افرادی انتخاب می‌کند که ارتباط خاصی با موضوع تحقیق دارند یا دارای عقاید ویژه‌ای هستند. جامعه مورد مطالعه در قسمت کمی شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه بودند (112 نفر از دانشجویان دکترا و 358 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد). برای تعیین حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 212 نفر به صورت نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. همچنین در بخش کیفی از روش گلوله برفی برای نمونه‌گیری استفاده شد. بر این اساس تعدادی از دانشجویان به‌عنوان نمونه‌ تحقیق انتخاب شدند. پس از انجام 25 جلسه در قالب گروههای بحث متمرکز و مصاحبه‌های انفرادی با 52 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه، اشباع نظری حاصل شد؛ به این معنی که با انجام مصاحبه‌های بعدی اطلاعات دیگر به اطلاعات قبلی تحقیق افزوده نشد. در ضمن، رابطه‌ بین ویژگیهای فردی افراد مورد مطالعه با نگرش آنها نسبت به خود اشتغالی با استفاده از تحلیل همبستگی بررسی شد.
یافته‌ها: جنسیت، وضعیت تأهل، مقطع تحصیلی روی نگرش افراد نسبت به خوداشتغالی مؤثر است. به منظور دسته‌بندی نگرشهای دانشجویان و تحلیل داده‌های تحقیق از تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو با استفاده از نرم‌افزار SPSSver.20 استفاده شد. تحلیل روش‌شناسی کیو نیز نشان داد که نگرش دانشجویان نسبت به خوداشتغالی شامل نگرش مسئولیت‌پذیر، نگرش خلاق، نگرش ریسک‌پذیر و نگرش مدیرگرا می‌باشد.
بحث: ویژگیهای شخصیتی دانشجویان در ایجاد و شکل‌گیری مفهوم انتزاعی و بسیار مهم نگرش نسبت به خوداشتغالی مؤثر است و حتی می‌تواند آینده آنها را تحت تأثیر این مفهوم ذهنی قرار دهد. جذاب و لذت‌بخش بودن خوداشتغالی، استقلال مالی حاصل از انجام فعالیتهای خوداشتغالی، ریسک‌پذیر بودن در انجام کارهای جدید، خلاقیت و این که سرنوشت هر فردی به‌دست خود اوست افراد را در دسته‌های جداگانه‌ای قرار می‌دهد.