دوره 16، شماره 63 - ( 12-1395 )                   جلد 16 شماره 63 صفحات 214-185 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sargolzaee Javan T, Hadyani Z. (2017). Investigating the Feasibility of Empowering the Informal Settlements Quarters by Increasing the Social Capital (Case Study: Shir-Abad Quarter of Zahedan ) . refahj. 16(63), 185-214.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2724-fa.html
سرگلزایی جوان طیبه، هادیان زهره. امکان‌سنجی توانمندسازی محله‌های اسکان غیررسمی از طریق افزایش سرمایه اجتماعی(مطالعه موردی: محله شیرآباد شهر زاهدان) رفاه اجتماعی 1395; 16 (63) :214-185

URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2724-fa.html

امکان‌سنجی توانمندسازی محله‌های اسکان غیررسمی از طریق افزایش سرمایه اجتماعی(مطالعه موردی: محله شیرآباد شهر زاهدان)
طیبه سرگلزایی جوان* ، زهره هادیان
چکیده:   (5904 مشاهده)

مقدمه: یکی از زمینه‌های ناپایداری توسعه شهری به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه گونه‌ای از سکونتگاهها با مشکلات حاد و در حال گسترش فزاینده موسوم به اسکان غیررسمی، سکونتگاه‌های خودرو و فاقد مقررات نام برد که با رشد شهرنشینی شتابان ظاهر شده و به موازات افزایش جمعیت شهری در دنیا دامن‌گیر شهرها شده است و مشکلات و نابرابریهای زیادی در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و ... در کلان‌شهرها به همراه داشته است، لذا نیازمند تدابیر ویژه و راهکارهایی در برنامه‌ریزیهای شهری است. راهکارهای ارائه شده برای چاره‌جویی، از حذف و تخریب تا بهسازی و توانمندسازی این سکونتگاهها تنوع داشته است و در گذر زمان و با شکست رویکردهای پیشین نسبت به چاره‌جویی سکونتگاههای غیررسمی، در رویکردهای نوین توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی، تأکید زیادی بر تقویت سرمایه اجتماعی و استفاده از این سرمایه برای بسیج چهار نوع دیگر سرمایه (سرمایه انسانی، سرمایه طبیعی، سرمایه مالی و سرمایه فیزیکی) شده است. بنابراین راهبرد توانمندسازی امروزه در ادبیات ساماندهی اسکان غیررسمی در دنیا جایگاه بالایی دارد.
روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ ماهیت کاربردی است. در این پژوهش جامعه آماری، شهروندان بالای 18 سال در محله شیرآباد شهر زاهدان است که با روش نمونه‌برداری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شد.
یافته‌ها: شاخص مشارکت (در بعد زیست محیطی)، شاخص همکاری (در بعد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی)، شاخص شبکه‌های رسمی و غیررسمی (در بعد کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی) در شرایط بالاتر از حد متوسط، شاخص مشارکت (در بعد کالبدی و اجتماعی)، شاخص اعتماد (در بعد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی) و شاخص شبکه‌های رسمی و غیررسمی (در بعد اقتصادی) در حد متوسط و شاخص مشارکت (در بعد اقتصادی) پایین‌تر از حد متوسط قرار دارند. همچنین ارتباط معناداری بین تمام شاخصها و ابعاد توانمندسازی وجود دارد.
بحث: یافته‌ها حاکی از آن است که یک ارتباط دو سویه بین توانمندسازی و سرمایه اجتماعی وجود دارد و هر عاملی که سبب سرمایه اجتماعی شود، توانمندسازی را نیز افزایش می‌دهد و بالعکس. بنابراین شرایط محله شیرآباد به‌عنوان یک نمونه از حاشیه‌های شهری ایران امکان استفاده از راهبرد توانمندسازی از طریق سرمایه اجتماعی را فراهم می‌کند

واژه‌های کلیدی: اسکان غیررسمی، امکان‌سنجی، توانمندسازی، سرمایه اجتماعی
متن کامل [PDF 954 kb]   (8820 دریافت)    
نوع مطالعه: اصیل | موضوع مقاله: رفاه اجتماعی
دریافت: 1395/12/23 | پذیرش: 1395/12/23 | انتشار: 1395/12/23
فهرست منابع
1. ابراهیم‌زاده، ع.، بریمانی، ف. و نصیری، ی. (1383). حاشیه‌نشینی؛ ناهنجارهای شهری و راهکارهای تعدیل آن مورد شناسی؛ کریم‌آباد زاهدان. مجله جغرافیا و توسعه، دوره 2، پیاپی 3، 146-122.
2. اسدی محل‌چالی، م. (1393). تبیین اصول و روشهای توانمندسازی مردم در اجتماعهای محلی. همایش ملی شهرسازی فرهنگ‌گرا، دانشگاه شیخ بهایی، زمان همایش 4 اردیبهشت، اصفهان،.
3. اسدی محل‌چالی، م. (1394). توانمندسازی اجتماع محور در راستای تحقق حکمروایی خوب شهری. تهران: انتشارات آرمانشهر.
4. باستانی، س. (1387). بررسی سرمایه اجتماعی شبکه در 10 محلة تهران: بررسی جایگاه روابط محلی در شبکه‌های اجتماعی. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 2(2)، 74-55.
5. پیران، پ. (1382). باز هم درباب اسکان غیررسمی (مورد شیرآباد زاهدان). مجله هفت شهر، 3(9 و 10)، 24-7.
6. پیری، ع. و رضاییان، م. (1393). امکان‌سنجی توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی بر بنیان سیاستهای دارایی مبنای توسعه اجتماعات محلی (مطالعه موردی: سکونتگاه‌های غیررسمی کلانشهر تبریز)، فصلنامه مطالعات شهری، 3(10)، 72-63.
7. حافظ‌نیا، م. (1391)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ 18، تهران: انتشارات سمت.
8. خاکپور، ب.، مافی، ع. و باوان پوری، ع. (1388). نقش سرمایه اجتماعی در توسعة پایدار محله‌ای (نمونه موردی: کوی سجادیه مشهد). مجله جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، 7(12)، 81-55.
9. ربانی خوراسگانی، ع.، صدیق اورعی، غ. و خنده‌رو، م. (1389). بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن در سطح محله. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 6، 149-119.
10. رفیع‌پور، س.، داداش‌پور، ه. و رفیعان، م. (1389). بررسی ظرفیتهای سرمایه اجتماعی در چارچوب برنامه‌ریزی محله‌مبنا (نمونه موردی: مطالعه محله فیروز سالار گوگان). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 3، 239-202.
11. صرافی، م. و محمدی، ع. (1384). شکل‌گیری و گسترش اسکان غیررسمی؛ علل، چالش‌ها و راهبردها (مطالعه موردی: محله ترانس در شهر زنجان). نشریه دانشکده علوم زمین، 11، 59-79.
12. عباس‌زاده، ش. و گوهری، ح. (1387). توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی با تکیه بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: شهرک شهید باهنرمشهد). اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، 30 اردیبهشت، مشهد، 16-1.
13. عبدالهی، م. (1392). ارزیابی ابعاد اجتماعی محله‌های شهری در چارچوب دیدگاه سرمایه اجتماعی؛ مورد پژوهی محله‌های شهر شیراز. مجله مدیریت شهری، 32، 184-163.
14. فیروزآبادی، ا. و ایمانی جاجرمی، ح. (1385). سرمایة اجتماعی و توسعة اقتصادی- اجتماعی در کلان‌شهر تهران. فصلنامة رفاه اجتماعی، 6(23)، 224-197.
15. قرخلو، م. و میره، م. (1386). توانمندسازی اجتماعی، راه حلی برای حاشیه‌نشینی (شیخ‌آباد قم). علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر)، 3، 126-111.
16. کارگر، ب. (1389). فضا، جامعه و امنیت اجتماعی در حاشیه جنوبی کلان شهر تهران (شهرستان اسلامشهر). فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 1(22)، 42-13.
17. لطیفی، غ. و عظیمی، م. (1389). سرمایه اجتماعی و نقش آن در برنامه ریزی و مدیریت شهری. ماهنامه تخصصی اطلاع رسانی، نقد و بررسی کتاب، 14(32)، 119-108.
18. محسنی تبریزی، ع. ر. و آقامحسنی، م. (1389). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه شهری (مورد پژوهی: شهر محلات). فصلنامه مدیریت شهری، 26، 162-147.
19. مسعود، م. و حق‌وردیان، ف. (1391). نقش سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی سکونتگاههای غیر رسمی (مطالعه موردی: پیرامون محله استخر عینک رشت). چشم انداز جغرافیایی (مطالعات انسانی)، 7(18)، 140-128.
20. مشیری، ف.، صرافی، م. و دهبان، م. (1392). جایگاه سرمایه اجتماعی در توانمندسازی و ساماندهی اجتماعات ساکن در سکونتگاههای غیررسمی. همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، تهران، انجمن محیط زیست کومش، دانشگاه صنعت هوایی، 13-1.
21. مهندسین مشاور شهر و خانه (1390). طرح جامع شهر زاهدان؛ مرحله اول، شناخت و بررسی شهر و تجزیه و تحلیل طرح. شماره 2.
22. نوری، ا. (1392). بررسی چگونگی تحقق‌پذیری طرح تفضیلی در بافتهای فرسوده شهری (مورد شناسی؛ بافت فرسوده محله شیرآباد زاهدان). پایان‌نامه منتشرنشده، سیستان و بلوچستان، زاهدان.
23. نیازی، م. و نصرآبادی، م. (1388). توانمندسازی براساس راهبرد سرمایه اجتماعی. تدبیر، 203، 26-21.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه رفاه اجتماعی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Social Welfare Quarterly

Designed & Developed by : Yektaweb