دوره 16، شماره 60 - ( 3-1395 )                   جلد 16 شماره 60 صفحات 229-203 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Maleki S, Firozi M A, Mavedat E M. (2016). Development level measurement of the Yazd Province townships By using of HDI and TOPSIS Model. refahj. 16(60), 203-229.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2481-fa.html
ملکی سعید، فیروزی محمد علی، مودت الیاس. سنجش توسعه‌یافتگی شهرستانهای استان یزد با مدل HDI و TOPSIS رفاه اجتماعی 1395; 16 (60) :229-203

URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2481-fa.html

سنجش توسعه‌یافتگی شهرستانهای استان یزد با مدل HDI و TOPSIS
سعید ملکی ، محمد علی فیروزی ، الیاس مودت*
چکیده:   (4681 مشاهده)

مقدمه: از موضوعات مطرح شده اخیر در فرهنگ برنامه‌ریزی، نابرابری توسعه است. این نابرابری حاصل عوامل متعدد بوده، که سبب رشد ناهمگون و نامتعادل نواحی می‌شود. موضوعی که بازتاب آن را در چشم‌انداز جغرافیایی شهرها می‌توان یافت. لذا در برنامه‌ریزیها چگونگی توسعه در شاخصها و مکانهای مختلف از جمله مباحث مهم و اساسی به‌شمار می‌رود. در مقابل این توسعه، محرومیت و تنگناها قرار دارد؛ بنابراین ابعاد گوناگون و پیچیدگی موضوع، ضرورت شناخت میزان توسعه و محرومیت را بیان می‌کند.

روش: پژوهش حاضر دارای ماهیت کاربردی و ترکیبی از روش­های تحقیق توصیفی - تحلیلی می­باشد. لازم به ذکر است هدف کلی پژوهش، شناسایی توانمندیها و محدودیتهای توسعه­یافتگی در شاخصهای اجتماعی - اقتصادی استان یزد بوده؛ که با دیدگاه آمار فضایی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تحلیل داده‌ها نیز، از نرم افزارهای Grafer، GIS و Excel در قالب مدل HDI و TOPSIS استفاده شده است.

یافته­ ها: شهرستانهای خاتم، میبد و صدوق محروم‌ترین و مرکز استان (یزد) توسعه یافته­تر از دیگر شهرستانهای استان است و به لحاظ آماره TOPSIS شهرستان یزد توسعه آن برابر 973/0% و میزان TOPSIS شهرستان خاتم با میزان 017/0% به ترتیب بیشترین و کمترین و همچنین آماره HDI شهرستان یزد برابر 26/0% به‌عنوان توسعه یافته­ترین و HDI شهرستان خاتم برابر 1 به‌عنوان فقیرترین شهرستان استان است. همچنین میزان HDI شهرستانهای طبس و مهریز به ترتیب برابر 56/0 و 59/0% بوده که نشان‌دهنده سطح میانه توسعه و فقر در میان دیگر شهرستانها است.

بحث: براساس نتایج مدلهای مورد نظر توزیع (زیرساخت، امکانات، خدمات و غیره) در شهرستانهای استان بیانگر ناهماهنگی و ناتوانی جغرافیایی مناطق است. براین اساس میزان توسعه و توسعه‌نایافتگی تفاوت آشکاری را بین مناطق استان نشان می­دهد. درنتیجه این تفاوتها تهیه و اجرای برنامه­ها و طرحهای هدفمند برای توسعه یکپارچه و متوازن لازم است.

واژه‌های کلیدی: توسعه، محرومیت، HDI، TOPSIS
متن کامل [PDF 1297 kb]   (3377 دریافت)    
نوع مطالعه: اصیل | موضوع مقاله: رفاه اجتماعی
دریافت: 1395/3/16 | پذیرش: 1395/3/16 | انتشار: 1395/3/16
فهرست منابع
1. استعلاجی، ع. ر. (1384). بررسی عوامل جغرافیایی در نظام استقرار سکونتگاهها با تاکید بر تکنیک کمی. مجله پژوهش¬های جغرافیایی، شماره 53، 121-136.
2. افشار سیستانی، ا. (1378). شناخت استان یزد. تهران: انتشارات هیرمند.
3. امانپور، س. و مودت، ا. (1392). سنجش و رتبه‌بندی میزان توسعه و فقر در استان خوزستان. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی شهری، دوره 1، شماره 1، 113- 132.
4. جعفری، ع. (1363). شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران. تهران: انتشارات گیتاشناسی.
5. جمالی، ف. (1391). بررسی میزان تاثیرپذیری رویکرد برنامه‌ریزی فضایی شهری و منطقه ای کلان شهرهای ایران براساس تغییرات ساختارهای اقتصادی عصرجدید مطالعه موردی: کلان شهر تبریز. فصلنامه فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره 36.
6. حسین‌زاده دلیر، ک. (1380). برنامه‌ریزی ناحیه ای. انتشارات: انتشارات سمت.
7. رضوانی، م. ر. (1381). سنجش درجه توسعه یافتگی استانهای كشور با استفاده از تحلیل تاكسونومی. مجله دانشكده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 50-51، 459-474.
8. زیاری، ک.، زارع شاه‌آبادی، ع. و فیض‌پور، م. ع. (1380). سنجش درجه توسعه یافتگی روستاهای استان یزد. دانشگاه یزد، طرح پژوهشی چاپ نشده.
9. سعیدی، ع. (1391). پویش ساختاری- کارکردی: رویکردی بر در برنامه¬ریزی فضایی. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شماره 1، 1-18.
10. صرافی، م. (1375). توسعه ی پایدار و مسئولیت برنامه‌ریزان شهری. مجله معماری و شهرسازی، شماره 35، 130-145.
11. فریفته، ج. (1366). سیستمهای طبقه بندی اقلیمی با تاكید بر مطالعه موردی در مناطق خشك و نیمه خشك ایران. دانشگاه تهران، مركز تحقیقات كویری و بیابانی، شماره 20، 223.
12. قبادیان، ع. (1361). فلات مركزی ایران، سیمای طبیعی یزد در ارتباط با مسائل كویری. اهواز: دانشگاه جندی شاپور.
13. قدیرمعصوم، م. و حبیبی، ك. (1383). سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی شهرها و شهرستانهای استان گلستان. مجله نامه علوم اجتماعی، شماره 23، 118-132.
14. متوسلی، م.؛ حسینی¬زاده، س.م. و نیکونسبتی، ع. (1389). نهادگرایی و تأثیر نظریه سرل در مورد نهادها بر آن. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال نهم، شماره 4، 177-199.
15. مرکز آمار ایران (1385-1390). سالنامه آماری استان یزد.
16. مودت، ا.، سرایی، م. ح. و تقی زاده، ز. (1390). بررسی و ارزیابی پتانسیلهای آبی استان یزد با استفاده از مدل HDI. مجموعه مقالات پنجمین همایش مهندسی محیط زیست، دانشگاه تهران.
17. مولایی، م. (1387). بررسی و مقایسه درجه توسعه یافتگی بخشهای كشاورزی استانهای ایران طی سالهای 1373-1383. مجله اقتصاد كشاورزی و توسعه، سال شانزدهم، شماره 63، 71-88.
18. مومنی، م. ( 1391). اصول و روش¬های برنامه¬ریزی ناحیه¬ای، تهران، انتشارات گویا.
19. میرحسینی، م. ح. (1375). تاریخ یزد، یزد نگین كویر، انجمن كتابخانه‌های عمومی یزد.
20. واستیوا، گ. (1377). توسعه در نگاهی نو به مفاهیم توسعه. ترجمه فریده فرهی و وحید بزرگی. انتشارات: نشر مركز تهران.
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه رفاه اجتماعی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Social Welfare Quarterly

Designed & Developed by : Yektaweb