دوره 16، شماره 60 - ( 3-1395 )                   جلد 16 شماره 60 صفحات 261-231 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Riahi M E, Lotfi Khachaki T. (2016). Social Analysis of the Street Harassment and the Passive Reactions to it (Case Study: Female Students of Mazandaran University). refahj. 16(60), 231-261.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2482-fa.html
ریاحی محمد اسماعیل، لطفی خاچکی طاهره. تحلیل اجتماعی مزاحمتهای خیابانی و واکنشهای انفعالی دختران نسبت به آن (مطالعه موردی دانشجویان دختر دانشگاه مازندران رفاه اجتماعی 1395; 16 (60) :261-231

URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2482-fa.html


چکیده:   (7029 مشاهده)

مقدمه: خشونت علیه زنان از دیرباز در جوامع مختلف صرف نظر از هر گونه طبقه، مذهب و نژاد وجود داشته است. یکی از اشکال خشونت علیه زنان که توسط افراد غریبه، در بیرون از محیط خانواده و در مکانهای عمومی رخ می‌دهد، مزاحمتهای خیابانی است. مزاحمتهای خیابانی به‌عنوان نوعی از خشونت علیه زنان که جنسیت زن را مورد تحقیر قرار می‌دهد، یکی از آشکارترین جنبه‌های آزار جنسی در سطح عمومی جامعه است. این نوع از خشونت، می‌تواند پیامدهای منفی متعددی هم برای زنان قربانی (به شکل افزایش آسیبها و اختلالات جسمی و روانی) و هم برای جامعه (به شکل محروم شدن از فعالیتهای اجتماعی زنان) به‌همراه داشته باشد. با توجه به اینکه بخش اعظم تحقیقات انجام شده داخلی در حوزه خشونت علیه زنان، به خشونتهای خانگی اعمال شده توسط شوهران پرداخته‌اند، به موضوع مزاحمتهای خیابانی و جنسی، توجه کمتری شده است.

مزاحمتهای خیابانی با وجود سکوتی که سالها بر محافل علمی حاکم بود، در دهه‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. محققان و پژوهشگران خارجی در کشورهای مختلف دنیا به دنبال شناخت علمی این مسأله برآمده‌اند. اما در داخل کشور تحقیقات انجام شده در این زمینه بسیار اندک است. نظر به شیوع مزاحمتهای خیابانی در برخی شهرهای کشور مانند تهران، مشهد، کرمان، گرگان، شیراز و سنندج ، هدف از انجام این پژوهش، تحلیل اجتماعی مزاحمتهای خیابانی نسبت به دختران و واکنشهای منفعلانه‌ای که آنها به این مزاحمتها نشان می‌دهند، است.

روش: این پژوهش با روش کمی انجام شده است. جمعیت مورد مطالعه 6399 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه مازندران هستند که 362 نفر از میان این دانشجویان، با روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی‌شده متناسب و تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه بوده است و داده‌ها به وسیله نرم‌افرار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش حاکی از این است که بیشترین پاسخگویان، دانشجویان دختر جوان (میانگین سنی 22.1 سال)، ساکن خوابگاه دانشجویی و در مقطع کارشناسی بوده‌اند. این پاسخگویان بیشتر متعلق به خانواده‌هایی با پایگاه اقتصادی- اجتماعی پایین و متوسط بوده‌اند. به علاوه، 97.4 درصد از پاسخگویان نوعی از مزاحمت خیابانی در طول یک سال گذشته را تجربه کرده‌اند، در حالیکه 14.1 درصد از آنها مزاحمت خیابانی را روزانه گزارش کرده‌اند.

الگوهای ایجاد مزاحمت نشان می‌دهد که مزاحمان، مردان جوان (زیر 29 سال) هستند که قربانیانشان را اغلب در مکانهایی مثل خیابانها، پارکها، بازارها و در زمان بین عصر تا شب مورد مزاحمت قرار می‌دهند.

بحث: طبق یافته‌های پژوهش حاضر، مزاحمتهای خیابانی بدون در نظر گرفتن سن قربانی، و در زمانها و مکانها مختلف صورت می‌گیرد و پذیرش ارزشهای مردسالارانه موجب واکنش انفعالی‌تر به این مزاحمتها می‌شود. این یافته‌ها، همسو با نظریه فمنیسم رادیکال است که در آن بر روی چگونگی نظارت مردان بر زنان و همچنین به‌کارگیری خشونت علیه آنان تأکید می‌ورزد. هدف اغلب پژوهشهای رادیکال فمنیستی تحلیل خشونت مردان نسبت به زنان است و پرده‌برداری از این واقعیت که ارزشهای مردسالارانه، این خشونت را پنهان می‌کنند، کم اهمیت جلوه می‌دهند یا گناهش را به گردن زنان می‌اندازند. طبق این نظریه، خشونت علیه زنان و عکس‌العملهای منفعلانه زنان در رابطه با متلکهای جنسی، نشان می‌دهد زنان در یک نظام مردسالار سرکوب شده‌اند. علاوه بر این، میزان پذیرش کلیشه‌های نقش جنسیتی توسط زنان و دختران بر واکنش انفعالی نسبت به مزاحمتهای خیابانی تأثیری ندارد. طبق آزمون همبستگی پیرسون، متغیر پذیرش کلیشه‌های نقش جنسیتی با متغیر واکنش به مزاحمتهای خیابانی همبستگی معنادار دارد، ولی نتایج تحلیل رگرسیونی، نشان داد که با افزایش پذیرش کلیشه‌های نقش جنسیتی، میزان واکنش انفعالی نسبت به مزاحمتهای خیابانی، افزایش نمی‌یابد و افرادی که مطابق کلیشه‌های نقش جنسیتی خود عمل می‌کنند، واکنش انفعالی‌تری را در مقایسه با سایر زنان و دختران، نشان نمی‌دهند.

به‌علاوه این نتیجه حاصل شده است که میزان یادگیری اجتماعی از خانواده، دوستان و همسالان بر واکنش انفعالی نسبت به مزاحمتهای خیابانی تأثیری ندارد، زیرا رفتار افراد ممکن است تحت تأثیر عوامل فراوانی باشد که نتوان آنها را به عواملی همچون مشاهده و تقلید، تقلیل داد. به نظر می‌رسد بین فرایند یادگیری به‌عنوان گام اولیه برای انجام رفتار، تا وقوع رفتار  به‌عنوان مرحله نهایی، عوامل و شرایط گوناگونی می توانند به‌عنوان عوامل تعدیل کننده مداخله کند. لذا به نظر می‌رسد در پژوهش حاضر، دخترانی که واکنشهای منفعلانه نسبت به مزاحمتهای خیابانی را از خانواده و دوستانشان، به طور ذهنی فراگرفته بودند، در عمل، ممکن بود، رفتار متفاوتی را بسته به شرایط زمانی و مکانی صحنه مزاحمت، از خود نشان دهند.

متن کامل [PDF 941 kb]   (4688 دریافت)    
نوع مطالعه: اصیل | موضوع مقاله: رفاه اجتماعی
دریافت: 1395/3/16 | پذیرش: 1395/3/16 | انتشار: 1395/3/16

فهرست منابع
1. آبوت، پ. و والاس، ک. (1381). جامعه‌شناسی زنان. ترجمه منیژه نجم عراقی، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
2. ادهمی، ع. ر. و روغنیان، ز. (1388). بررسی تأثیر عقاید قالبی بر نابرابری جنسیتی در خانواده (مطالعه موردی: زنان شاغل در آموزش و پرورش شهر همدان). پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره چهارم، 143-127.
3. اسماعیلی، و. (1391). بررسی اثرات ساختارهای اجتماعی و فرآیندهای یادگیری بر نگرش به قتلهای ناموسی (مطالعه موردی شهر مریوان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، مازندران.
4. اعزازی، ش. (1380). خشونت خانوادگی: زنان کتک خورده. تهران: نشر سالی.
5. ایمان، م. ت.، یوسفی، ا. و حسین زاده، م. (1390). زنان، مزاحمت و واکنش: بررسی تجربه دختران دانشجو درباره مزاحمتهای خیابانی و واکنش به آن.مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره دوازدهم، شماره 2، 93-63.
6. باندورا، آ. (1372). نظریه یادگیری اجتماعی. ترجمه فرهاد ماهر، شیراز: راهگشا.
7. جوکار، ف.، طاهری، ز. و پورنجف، ح. (1390). بررسی نگرش دانش آموزان دختر و پسر نسبت به نقش جنسیتی خود و جنس مخالف. پژوهش پرستاری، دوره 6، شماره 23، 14-6.
8. حسینی الست، ع. (1385). هویت گمشده زن ایرانی در گذر از سنت به مدرنیته. قم: اندیشه ماندگار.
9. ریاحی، م. ا. (1386). عوامل اجتماعی مؤثر بر نگرشهای جنسیتی جوانان استان مازندران. رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 25، 191-169.
10. ریتزر، ج. و گودمن، د. جی. (1390). نظریه جامعه‌شناسی مدرن. ترجمه خلیل میرزایی و عباس لطفی زاده، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
11. سحابی، ج.، فیضی، ع. و صمدی بگه جان، ج. (1388). بررسی تأثیر عناصر اجتماعی بر امنیت اجتماعی در شهر سنندج. پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره سوم، 182-155.
12. سروریان، م. ک. (1383). خشونت علیه زنان در فرانسه و آمریکا، کتاب زنان، سال ششم، شماره 23، 323-301.
13. شفیلد، ک. جی. (1380). تروریسم جنسی؛ مهار اجتماعی زنان. ترجمه فرخ قره داغی، مجموعه مقالات، گردآورنده نوشین احمد خراسانی، تهران: نشر توسعه، جلد 10، 75-63.
14. صادقی فسایی، س. (1385). ارائه یک الگوی مفهومی برای مسائل و انحرافات اجتماعی و راه حلهای کاهش آن در عسلویه. جامعه‌شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 2، 146-119.
15. صادقی فسایی، س. و لاریجانی، م. (1391). آزار جنسی در محیط کار، تهدیدی بر امنیت اجتماعی. مطالعات اجتماعی ایران، دوره هفتم، شماره 2، 111-87.
16. قاضی‌نژاد، م. و شاکری، ف. (1391). بررسی و تحلیل جامعه شناختی ترس از جرم و رفتارهای غیر مدنی در میان زنان شهر تهران (با تأکید بر هویت جنسی و هویت مدنی). مسائل اجتماعی ایران، سال سوم، شماره 2، 202-181.
17. قندهاری، پ. (1384). مزاحمتهای جنسی درایران. فصل زنان، سال اول، دوره پنجم، 132-122.
18. کار، م. ا. (1381). پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
19. کاوه، م. (1391). آسیب‌شناسی بیماریهای اجتماعی (جلد دوم). چاپ دوم، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
20. کلانتری، م.، قزلباش، س. و حجی ملایری، پ. (1388). تحلیل فضایی و پهنه بندی جرایم شهری زنجان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS (مورد مطالعه: بزه ایجاد مزاحمت خیابانی). فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، سال اول، شماره دوم، 149-133.
21. گرت، ا. (1382). جامعه‌شناسی جنسیت. ترجمه کتایون بقایی، چاپ دوم، تهران: نشر دیگر.
22. لهسایی‌زاده، ع. ع. و بوسفی نژاد، ا. (1389). رابطه بین پذیرش هنجارهای جنسیتی و تجربه مزاحمتهای خیابانی: مطالعه موردی دانشجویان دختر دانشگاه شیراز. جامعه‌شناسی، شماره پنجم، دوره دوم، 147-133.
23. ماتلین، م. د. (1390). روان‌شناسی زنان. ترجمه شهناز محمدی، تهران: نشرروان.
24. محسنی، ر. ع. (1388). اولویت بندی آسیبها و مسائل شهری در ایران: مطالعه موردی شهر گرگان. پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره سوم، 42-23.
25. محمدی، ف. و میرزائی، ر. (1391). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر خشونت علیه زنان (مطالعه شهرستان روانسر) . مطالعات اجتماعی ایران، سال ششم، شماره 1، 129-115.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه رفاه اجتماعی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Social Welfare Quarterly

Designed & Developed by : Yektaweb