دوره 17، شماره 64 - ( 1-1396 )
جلد 17 شماره 64 صفحات 37-9 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
(2017). Legal Analysis of Iran’s Social Security in Light of the Principles and Patterns of a Desirable
Social Security System
. refahj. 17(64), 9-37.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2863-fa.html
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2863-fa.html
خالق پرست حسین، راسخ محمد، نعیمی عمران. تحلیل حقوقی تأمین اجتماعی ایران در پرتو اصول و الگوهای نظام تأمین اجتماعی مطلوب
رفاه اجتماعی 1396; 17 (64) :37-9
چکیده: (5242 مشاهده)
مقدمه: امروزه نظام تأمین اجتماعی از مهم‌ترین سازوکارهای تحقق عدالت اجتماعی محسوب می‌شود: امری که تقریباً و تنها با اختلاف در میزان اهمیت در همه نظریه‌های دولت، از دولت لیبرال تا دولت رفاه و حتی دولتهای پسارفاهی، مشترک است. در ایران نیز با شروع مدرنیته، دولتها اهتمام ویژه‌ای به نظام تأمین اجتماعی داشتند. نظام تأمین اجتماعی وفق مقاوله‌نامه 102 سازمان بین‌المللی کار (1952)، به منزله حمایتی است که جامعه را در قبال آسیبهای اجتماعی و اقتصادی متعهد می‌نماید تا به واسطه قطع یا کاهش شدید درآمد افراد به علت بیماری، بارداری، حوادث و بیماریهای ناشی از کار، بیکاری، از کار افتادگی، سالمندی، و فوت و نیز افزایش هزینه‌های درمان و نگهداری؛ به اعضای خود ارائه دهد. پژوهش حاضر، با دو سنجه: نخست، اصول حاکم بر تأمین اجتماعی مطلوب و استاندارد و دوم، الگوهای رایج اجرای این نظام، به روش توصیفی-تحلیلی سازمان‌دهی شده است.
مرور انتقادی: برخلاف باور رایج، ساختار حقوقی تأمین اجتماعی ایران به لحاظ اصول لازم‌الاجرا برای یک نظام مطلوب و اثربخش، فاقد کاستی است و اصول مربوطه از جمله فراگیری، برابری، حمایت دولت، حداقل‌بودن حمایتها، جامعیت، پیشگیری، توان‌مندسازی، در حقوق موضوعه ایران جایگاه محکمی دارند. همچنین، وضع نظام موجود از منظر الگوی انتخابی نیز محل تأمل است. در این میان می‌توان به سیر تحول از الگوهای سنتی شامل پس‌انداز و الگوهای مداخله و تضمین شخص ثالث و سیر تدریجی به سوی الگوهای پیشرفته تأمین اجتماعی نظیر الگوهای مبتنی شغل و نظام های عام تأمین اجتماعی با رویکرد حقوق عمومی، اشاره کرد. بنابراین باید گفت، نظام تأمین اجتماعی ایران دست کم، از منظر انتخاب الگویی مناسب و همچنین به لحاظ سیر تحول تاریخی الگوها در گذار از سنتی به مدرن، در وضعیتی نامطلوب نیست و با نظامهای استاندارد فاصله‌ای ندارد.
بحث: ره‌آورد پژوهش حاضر را می‌توان چنین خلاصه نمود که نظام حقوقی تأمین اجتماعی ایران، به مثابه نظامی که از یک سو اقتضا دارد که در راستای عدم وابستگی کامل فرد به حمایت دولت قرار داشته باشد، و از دیگر سو می‌بایست در جهت پوشش و تعمیم حداقلی حقوق شهروندان در حوزه تأمین اجتماعی مطلوب گام بردارد؛ به‌دلیل پذیرش اصول جهانی و انتخاب الگوهای مناسب، تنها در حوزه های سیاست‌گذاری، مقررات‌گذاری و همچنین در عرصه اجرا با مشکلات متعددی مواجه است
مرور انتقادی: برخلاف باور رایج، ساختار حقوقی تأمین اجتماعی ایران به لحاظ اصول لازم‌الاجرا برای یک نظام مطلوب و اثربخش، فاقد کاستی است و اصول مربوطه از جمله فراگیری، برابری، حمایت دولت، حداقل‌بودن حمایتها، جامعیت، پیشگیری، توان‌مندسازی، در حقوق موضوعه ایران جایگاه محکمی دارند. همچنین، وضع نظام موجود از منظر الگوی انتخابی نیز محل تأمل است. در این میان می‌توان به سیر تحول از الگوهای سنتی شامل پس‌انداز و الگوهای مداخله و تضمین شخص ثالث و سیر تدریجی به سوی الگوهای پیشرفته تأمین اجتماعی نظیر الگوهای مبتنی شغل و نظام های عام تأمین اجتماعی با رویکرد حقوق عمومی، اشاره کرد. بنابراین باید گفت، نظام تأمین اجتماعی ایران دست کم، از منظر انتخاب الگویی مناسب و همچنین به لحاظ سیر تحول تاریخی الگوها در گذار از سنتی به مدرن، در وضعیتی نامطلوب نیست و با نظامهای استاندارد فاصله‌ای ندارد.
بحث: ره‌آورد پژوهش حاضر را می‌توان چنین خلاصه نمود که نظام حقوقی تأمین اجتماعی ایران، به مثابه نظامی که از یک سو اقتضا دارد که در راستای عدم وابستگی کامل فرد به حمایت دولت قرار داشته باشد، و از دیگر سو می‌بایست در جهت پوشش و تعمیم حداقلی حقوق شهروندان در حوزه تأمین اجتماعی مطلوب گام بردارد؛ به‌دلیل پذیرش اصول جهانی و انتخاب الگوهای مناسب، تنها در حوزه های سیاست‌گذاری، مقررات‌گذاری و همچنین در عرصه اجرا با مشکلات متعددی مواجه است
فهرست منابع
1. بادینی، ح. (1387). جستاری نقادانه در نظام حقوقی تأمین اجتماعی ایران. فصلنامة حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 38 (4) 58-79.
2. برنا، ح. (1351). تعمیم بیمه‌های اجتماعی. تهران: نشر ارژنگ.
3. پناهی، ب. (1376). اصول و مبانی تأمین اجتماعی. تهران: مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
4. راغفر، ح.، خضری، م.، واعظ مهدوی، ز. و سنگری مهذب، ک. (1391). تأثیر ناکارایی نظام بیمه‌های درمانی در فقر خانوارهای کشور. مجلة حکیم، 16(1) 9-18.
5. سپهری، م. ر. (1383). مقاوله‌نامه‌های سازمان بین‌المللی کار. تهران: مؤسسة کار و تأمین اجتماعی.
6. ستاری‌فر، م. (1377). زمینه تاریخی تأمین اجتماعی. فصلنامه تأمین اجتماعی، 1. 27-52
7. شهبازی نیا، م. (1386). حق برخورداری از تأمین اجتماعی: ویژگی ها، محتوا و اصول کلی حاکم بر آن. فصلنامة تأمین اجتماعی، 9(30)، 41 - 65.
8. عراقی، س. ع. ا. (1382). اهمیت و جایگاه حقوق تأمین اجتماعی. فصلنامة حقوق تأمین اجتماعی، 1، 10-25.
9. عراقی، س. ع. ا. (1386). درآمدی بر حقوق تأمین اجتماعی. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
10. علی‌آبادی، ای. (1380). بیمه‌ها و حمایتهای اجتماعی. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
11. فیتز پیتریک، ت. (1385). نظریه‌های رفاه جدید (ترجمة ه. همایون‌پور). تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
12. موحد، م. ع. (1382). در خانه اگر کس است. تهران: نشر کارنامه.
13. موسوی، م. ط. م. و محمدی، م. ع. (1388). مفاهیم و نظریه‌های رفاه اجتماعی. تهران: نشردانژه.
14. نعیمی، ع. و پرتو، ح. ر. (1393). حقوق تأمین اجتماعی با تأکید بر حوزه‌های بیمه‌ای تهران: سمت..
15. نعیمی، ع. (1394-1393). درس گفتارهای حقوق تأمین اجتماعی. مقطع کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، نیمسال اول.
16. همایون پور، ه. (1386). تأمین اجتماعی در ایران و جهان (پیشینه تاریخی، نظامها و طرحهای در دست اجرای کشورها از منظر بررسی تطبیقی). جلد نخست، تهران: مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه رفاه اجتماعی
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خ کودکیار، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ساختمان فارابی
تلفن دفتر نشریه: 02171732851
وب سایت: http://refahj.uswr.ac.ir
ایمیل: refahj@uswr.ac.ir
