دوره ۱۷، شماره ۶۴ - ( ۱-۱۳۹۶ )
جلد ۱۷ شماره ۶۴ صفحات ۳۷-۹ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
(2017). Legal Analysis of Iran’s Social Security in Light of the Principles and Patterns of a Desirable
Social Security System
. refahj. 17(64), 9-37.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2863-fa.html
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2863-fa.html
خالق پرست حسین، راسخ محمد، نعیمی عمران. تحلیل حقوقی تأمین اجتماعی ایران در پرتو اصول و الگوهای نظام تأمین اجتماعی مطلوب
رفاه اجتماعی ۱۳۹۶; ۱۷ (۶۴) :۳۷-۹
چکیده: (۵۶۹۸ مشاهده)
مقدمه: امروزه نظام تأمین اجتماعی از مهم‌ترین سازوکارهای تحقق عدالت اجتماعی محسوب می‌شود: امری که تقریباً و تنها با اختلاف در میزان اهمیت در همه نظریه‌های دولت، از دولت لیبرال تا دولت رفاه و حتی دولتهای پسارفاهی، مشترک است. در ایران نیز با شروع مدرنیته، دولتها اهتمام ویژه‌ای به نظام تأمین اجتماعی داشتند. نظام تأمین اجتماعی وفق مقاوله‌نامه 102 سازمان بین‌المللی کار (1952)، به منزله حمایتی است که جامعه را در قبال آسیبهای اجتماعی و اقتصادی متعهد می‌نماید تا به واسطه قطع یا کاهش شدید درآمد افراد به علت بیماری، بارداری، حوادث و بیماریهای ناشی از کار، بیکاری، از کار افتادگی، سالمندی، و فوت و نیز افزایش هزینه‌های درمان و نگهداری؛ به اعضای خود ارائه دهد. پژوهش حاضر، با دو سنجه: نخست، اصول حاکم بر تأمین اجتماعی مطلوب و استاندارد و دوم، الگوهای رایج اجرای این نظام، به روش توصیفی-تحلیلی سازمان‌دهی شده است.
مرور انتقادی: برخلاف باور رایج، ساختار حقوقی تأمین اجتماعی ایران به لحاظ اصول لازم‌الاجرا برای یک نظام مطلوب و اثربخش، فاقد کاستی است و اصول مربوطه از جمله فراگیری، برابری، حمایت دولت، حداقل‌بودن حمایتها، جامعیت، پیشگیری، توان‌مندسازی، در حقوق موضوعه ایران جایگاه محکمی دارند. همچنین، وضع نظام موجود از منظر الگوی انتخابی نیز محل تأمل است. در این میان می‌توان به سیر تحول از الگوهای سنتی شامل پس‌انداز و الگوهای مداخله و تضمین شخص ثالث و سیر تدریجی به سوی الگوهای پیشرفته تأمین اجتماعی نظیر الگوهای مبتنی شغل و نظام های عام تأمین اجتماعی با رویکرد حقوق عمومی، اشاره کرد. بنابراین باید گفت، نظام تأمین اجتماعی ایران دست کم، از منظر انتخاب الگویی مناسب و همچنین به لحاظ سیر تحول تاریخی الگوها در گذار از سنتی به مدرن، در وضعیتی نامطلوب نیست و با نظامهای استاندارد فاصله‌ای ندارد.
بحث: ره‌آورد پژوهش حاضر را می‌توان چنین خلاصه نمود که نظام حقوقی تأمین اجتماعی ایران، به مثابه نظامی که از یک سو اقتضا دارد که در راستای عدم وابستگی کامل فرد به حمایت دولت قرار داشته باشد، و از دیگر سو می‌بایست در جهت پوشش و تعمیم حداقلی حقوق شهروندان در حوزه تأمین اجتماعی مطلوب گام بردارد؛ به‌دلیل پذیرش اصول جهانی و انتخاب الگوهای مناسب، تنها در حوزه های سیاست‌گذاری، مقررات‌گذاری و همچنین در عرصه اجرا با مشکلات متعددی مواجه است
مرور انتقادی: برخلاف باور رایج، ساختار حقوقی تأمین اجتماعی ایران به لحاظ اصول لازم‌الاجرا برای یک نظام مطلوب و اثربخش، فاقد کاستی است و اصول مربوطه از جمله فراگیری، برابری، حمایت دولت، حداقل‌بودن حمایتها، جامعیت، پیشگیری، توان‌مندسازی، در حقوق موضوعه ایران جایگاه محکمی دارند. همچنین، وضع نظام موجود از منظر الگوی انتخابی نیز محل تأمل است. در این میان می‌توان به سیر تحول از الگوهای سنتی شامل پس‌انداز و الگوهای مداخله و تضمین شخص ثالث و سیر تدریجی به سوی الگوهای پیشرفته تأمین اجتماعی نظیر الگوهای مبتنی شغل و نظام های عام تأمین اجتماعی با رویکرد حقوق عمومی، اشاره کرد. بنابراین باید گفت، نظام تأمین اجتماعی ایران دست کم، از منظر انتخاب الگویی مناسب و همچنین به لحاظ سیر تحول تاریخی الگوها در گذار از سنتی به مدرن، در وضعیتی نامطلوب نیست و با نظامهای استاندارد فاصله‌ای ندارد.
بحث: ره‌آورد پژوهش حاضر را می‌توان چنین خلاصه نمود که نظام حقوقی تأمین اجتماعی ایران، به مثابه نظامی که از یک سو اقتضا دارد که در راستای عدم وابستگی کامل فرد به حمایت دولت قرار داشته باشد، و از دیگر سو می‌بایست در جهت پوشش و تعمیم حداقلی حقوق شهروندان در حوزه تأمین اجتماعی مطلوب گام بردارد؛ به‌دلیل پذیرش اصول جهانی و انتخاب الگوهای مناسب، تنها در حوزه های سیاست‌گذاری، مقررات‌گذاری و همچنین در عرصه اجرا با مشکلات متعددی مواجه است
فهرست منابع
۱. بادینی، ح. (۱۳۸۷). جستاری نقادانه در نظام حقوقی تأمین اجتماعی ایران. فصلنامة حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ۳۸ (۴) ۵۸-۷۹.
۲. برنا، ح. (۱۳۵۱). تعمیم بیمه‌های اجتماعی. تهران: نشر ارژنگ.
۳. پناهی، ب. (۱۳۷۶). اصول و مبانی تأمین اجتماعی. تهران: مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
۴. راغفر، ح.، خضری، م.، واعظ مهدوی، ز. و سنگری مهذب، ک. (۱۳۹۱). تأثیر ناکارایی نظام بیمه‌های درمانی در فقر خانوارهای کشور. مجلة حکیم، ۱۶(۱) ۹-۱۸.
۵. سپهری، م. ر. (۱۳۸۳). مقاوله‌نامه‌های سازمان بین‌المللی کار. تهران: مؤسسة کار و تأمین اجتماعی.
۶. ستاری‌فر، م. (۱۳۷۷). زمینه تاریخی تأمین اجتماعی. فصلنامه تأمین اجتماعی، ۱. ۲۷-۵۲
۷. شهبازی نیا، م. (۱۳۸۶). حق برخورداری از تأمین اجتماعی: ویژگی ها، محتوا و اصول کلی حاکم بر آن. فصلنامة تأمین اجتماعی، ۹(۳۰)، ۴۱ - ۶۵.
۸. عراقی، س. ع. ا. (۱۳۸۲). اهمیت و جایگاه حقوق تأمین اجتماعی. فصلنامة حقوق تأمین اجتماعی، ۱، ۱۰-۲۵.
۹. عراقی، س. ع. ا. (۱۳۸۶). درآمدی بر حقوق تأمین اجتماعی. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
۱۰. علی‌آبادی، ای. (۱۳۸۰). بیمه‌ها و حمایتهای اجتماعی. تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
۱۱. فیتز پیتریک، ت. (۱۳۸۵). نظریه‌های رفاه جدید (ترجمة ه. همایون‌پور). تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
۱۲. موحد، م. ع. (۱۳۸۲). در خانه اگر کس است. تهران: نشر کارنامه.
۱۳. موسوی، م. ط. م. و محمدی، م. ع. (۱۳۸۸). مفاهیم و نظریه‌های رفاه اجتماعی. تهران: نشردانژه.
۱۴. نعیمی، ع. و پرتو، ح. ر. (۱۳۹۳). حقوق تأمین اجتماعی با تأکید بر حوزه‌های بیمه‌ای تهران: سمت..
۱۵. نعیمی، ع. (۱۳۹۴-۱۳۹۳). درس گفتارهای حقوق تأمین اجتماعی. مقطع کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، نیمسال اول.
۱۶. همایون پور، ه. (۱۳۸۶). تأمین اجتماعی در ایران و جهان (پیشینه تاریخی، نظامها و طرحهای در دست اجرای کشورها از منظر بررسی تطبیقی). جلد نخست، تهران: مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه رفاه اجتماعی
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خ کودکیار، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ساختمان فارابی
تلفن دفتر نشریه: 02171732851
وب سایت: http://refahj.uswr.ac.ir
ایمیل: refahj@uswr.ac.ir
