پژوهش حاضر به‌منظور بررسی علل بازگشت مجدد معتادان به اعتیاد در اردوگاه کاردرمانی و بازپروری استان زنجان، با هدف شناخت منبع کنترل (درونی و بیرونی) افرادی که بازگشت مجدد داشته‌اند و همچنین علل و عوامل تأثیرگذار بر بازگشت مجدد به اعتیاد، در سال 82ـ81 با حجم نمونه آماری شامل 277 نفر از معتادانی که بازگشت داشته‌اند اجرا شده است. روش پژوهش روش پیمایشی است که با استفاده از دو نوع پرسشنامه به‌اجرا درآمده است. پرسشنامه اول شامل مقیاس کنترل درونی و بیرونی (راتر) برای تعیین منبع کنترل جامعه مورد مطالعه و پرسشنامه بعدی به‌منظور بررسی زمینه‌های گرایش مجدد به اعتیاد براساس مبانی نظری و فرضیه‌ها تهیه شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده، از روشهای آمار توصیفی استنباطی استفاده شده و از آنجا که روش تحقیق پیمایشی است، با توجه به ویژگیهای روش پیمایشی و نوع پرسشنامه، از آزمون 2X (کی‌دو) که از آزمونهای غیرپارامتریک است استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد:  بین منبع کنترل و گرایش مجدد به اعتیاد رابطه معناداری وجود دارد. در افراد دارای کنترل بیرونی، گرایش مجدد به اعتیاد بیشتر است.  بیشترین بازگشت مجدد به اعتیاد مجدد در دامنه سنی 31ـ20 سال به میزان 39% است که از این میزان، 27% شامل افرادی است که دارای منبع کنترل بیرونی هستند.  بازگشت مجدد افرادی که متأهل و دارای منبع کنترل بیرونی هستند بیشتر از افراد مجرد است.  بازگشت مجدد در افرادی که دارای سطح تحصیلات پایین و منبع کنترل بیرونی هستند به‌مراتب بیشتر از افراد دارای منبع کنترل درونی است. در مجموع، یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که افرادی که دارای منبع کنترل بیرونی هستند، به‌دلیل ویژگیهای رفتاری خاص خود که موفقیتها و شکستها و محرومیتهای خود را به عوامل بیرونی و محیطی نسبت می‌دهند، به‌مراتب بیشتر از افرادی که دارای منبع کنترل درونی‌اند، به اعتیاد گرایش مجدد دارند و نسبت به عواملی از قبیل نحوه روابط خانوادگی، پذیرفته نشدن در خانواده و محیط اجتماعی، تأثیرپذیری از دوستان و ارزیابی خود از واکنش محیط اجتماعی نسبت به آنان بعد از ترک اعتیاد و آزادی از زندان عکس‌العمل نشان می‌دهند و این عوامل را دارای بیشترین تأثیر در بازگشت مجدد خود به اعتیاد می‌دانند.