مقدمه: بیمه‌های اجتماعی به‌صورت مجموعه‌ای از راهبردها و برنامه‌ها برای حفظ و بقای جوامع انسانی و توسعۀ آن‌ها در مناطق مختلف شهری و روستایی انجام می‌شود. دراین‌میان، مناطق روستا‌یی و عشایری به‌واسطۀ موقعیت خاص اکولوژیک و اقتصادی‌اجتماعی جایگاه ویژه‌ای دارند؛ لذا دراین مناطق، گسترش حوزۀ نفوذ بیمه، در معرض توجه قرار گرفته است. صندوق بیمۀ اجتماعی روستائیان و عشایر عهده‌دار این مهم، در مناطق روستایی است. درحالی‌که شش سال، از فعالیت این صندوق، در مناطق روستایی می‌گذرد، از جمعیت مشمول آن حدود ۲۷ درصد به عضویت صندوق درآمده‌اند. مقالۀ حاضر چالش‌های روند گسترش بیمه را بررسی می‌کند.

روش: تحقیق کاربردی حاضر، به‌روش توصیفی و هم‌بستگی است. در گردآوری اطلاعات از روش اسنادی‌کتابخانه‌ای و مصاحبۀ نیمه‌ساختمند استفاده شده است. مصاحبه با کارشناسان صندوق بیمۀ اجتماعی روستائیان و عشایر انجام‌ شده و برای یافتن ارتباط بین شاخص توسعه‌یافتگی استان‌ها و تعداد بیمه‌شدگان از روش هم‌بستگی پیرسون استفاده شده است.

یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از آن است که موانع گسترش بیمۀ اجتماعی روستائیان و عشایر عوامل متعددی دارد. دسته‌ای از عوامل، ساختاری و اجرایی بوده و دسته‌ای دیگر، برخاسته از وضعیت جامعۀ هدف است. ازجمله چالش‌های ساختاری و قانونی می‌توان به قوانین و مقررات و تعاریف و نبود تبلیغات صحیح و مناسب اشاره کرد. درخصوص جامعۀ هدف، می‌توان به دلایلی مانند بی‌اعتمادی به کارگزاران بیمه، عدم آگاهی از مزایای بیمۀ گفته‌شده، ناتوانی اقتصادی بیمه‌گزاران در پرداخت حق بیمه، به‌خصوص در مناطق کمتر توسعه‌‌یافته و مانند آن اشاره کرد. ضریب هم‌بستگی پیرسون نشان می‌دهد، هم‌بستگی بین درصد پوشش بیمه‌شدگان صندوق بیمۀ روستائیان و عشایر و شاخص توسعۀ انسانی (۰٫۰۴۸)، در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنا‎دار است.

بحث: با‌توجه‌به ارتباط مستقیم و تنگاتنگ بین تأمین ‎اجتماعی و توسعۀ پیشبرد بیمۀ ‌اجتماعی روستائیان و عشایر در مناطق روستایی کشور، به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته، محروم و حاشیه‎ای و برای دستیابی به حداکثری پوشش جغرافیایی و جمعیت، عرضۀ تسهیلات و حمایت‌های بیشتر و اتخاذ روش‎های خاص ترویجی و مشارکتی ضروری است.

ازطرف دیگر، برای حل مشکلات ساختاری و اجرایی موجود بر سر راه گسترش پوشش بیمه‌ای جامعۀ هدف، به ارزیابی و اصلاح قوانین و اصلاح روند فعالیت اجرایی صندوق بیمۀ روستائیان و عشایر نیاز است.