دوره 16، شماره 61 - ( 4-1395 )                   جلد 16 شماره 61 صفحات 157-141 | برگشت به فهرست نسخه ها

PMCID: 18469318

XML English Abstract Print


چکیده:   (6651 مشاهده)

مقدمه: سرمایه اجتماعی حاصل تعاملات میان انسان­ها، سازمان­ها و نهادهاست که مبتنی بر اعتماد و همدلی است و بواسطه مشارکت و همکاری اجتماعی تسهیل می‌شود. این سازه در سطوح مختلف کلان، میانی و خرد مطرح و مورد تحلیل و بحث قرار می‌گیرد و به همین دلیل کاربرد روزافزونی در علوم اجتماعی و همچنین در رشته‌های دیگر از قبیل سلامت، مدیریت، اقتصاد و سیاست پیدا کرده است. ولی در غالب پژوهشهای انجام شده، تفکیک اَشکال سرمایه اجتماعی مغفول مانده است. یکی از علل این وضع می‌تواند نبود ابزاری مناسب باشد که هر دو نوع درون‌گروهی و برون‌گروهی سرمایه اجتماعی را بسنجد. هدف این پژوهش، ساخت و رواسازی ابزاری برای سنجش سرمایه اجتماعی است.

روش: روش مطالعه حاضر از نوع همبستگی است. مخزن گویه‌های اولیه با استفاده از پرسشنامه طرح سرمایه اجتماعی با 28 گویه و سرمایه اجتماعی میان‌گروهی (طیف سام) با 12 گویه تهیه و در بین 415 نفر از شهروندان تهرانی (189 زن و 226 مرد) در سنین 18 تا 70 سال با سطوح تحصیلی زیر دیپلم تا دکتری با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای از سه پهنه اقتصادی- اجتماعی پایین، متوسط و بالا اجرا شد. به منظور بررسی تناسب داده‌‌ها برای تحلیل عاملی از آزمون کرویت بارتلت و مقیاس کایزر-میر اولکین استفاده شد. نتیجه مقدار مقیاس (KMO=0/791) کفایت نمونه گیری را نشان می‌دهد. روایی سازه براساس تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش واریماکس و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (برای سازگاری درونی) برآورد شد.

یافته‌ها: از مجموع 40 گویه، نهایتا 20 گویه باقی ماند که «پرسشنامه سرمایه اجتماعی» را تشکیل می‌دهد و این سازه را در دو شکل درون‌گروهی و برون‌گروهی می‌سنجد. ساختار عاملی این ابزار از 3 عامل مرتبط با سرمایه اجتماعی درون‌گروهی (همدلی و تعلق، اعتماد، همکاری و مشارکت) و 2 عامل مرتبط با سرمایه اجتماعی برون‌گروهی (داشتن رابطه با افرادی دارای علایق متفاوت، داشتن رابطه با افرادی دارای سبک زندگی متفاوت) تشکیل شده که روی هم 58% از تغییرات سرمایه اجتماعی را تبیین می‌کنند. ضمن اینکه ابزار از پایایی بالا (825/0=α) برخوردار بود.

بحث: مختصات ابزار سرمایه اجتماعی آن را ابزار مناسبی برای مطالعات بعدی به منظور شناخت وضعیت انواع سرمایه اجتماعی در گروههای مختلف و نیز در زمینه سبب­شناسی و پیامدهای آنها ساخته است. پیشنهاد می‌شود که پژوهشگران در پژوهشهای خود ازاین مقیاس در توصیف وضع سرمایه اجتماعی درون­گروهی و برون­گروهی در جمعیتهای مختلف و شناسایی مداخلات ارتقادهنده انواع سرمایه اجتماعی کمک بگیرند.

متن کامل [PDF 364 kb]   (11079 دریافت)    
نوع مطالعه: اصیل | موضوع مقاله: رفاه اجتماعی
دریافت: 1395/6/29 | پذیرش: 1395/6/29 | انتشار: 1395/6/29

فهرست منابع
1. اخترمحققي، م. (1385). سرمايه اجتماعي. تهران: انتشارات اخترمحققي.
2. اديبي سده، م. و همکاران (1388). سنجش سرمايه اجتماعي بين گروهي (طيف سام). فصلنامه رفاه اجتماعي، سال دهم، شماره 38، صص 193-220.
3. پاتنام، ر. (1380). دموکراسي و سنتهاي مدني. ترجمه دل فروز، تهران: وزارت کشور.
4. پاک سرشت، س. (1393). ملاحظات و راهبردهاي ارتقاي سرمايه اجتماعي. راهبرد فرهنگ، شماره 25. صص 71-104.
5. تاجبخش، ک. (1384). سرمايه اجتماعي، اعتماد، دموکراسي و توسعه. ترجمه افشين خاکباز و پويان، تهران: انتشارات شيرازه.
6. حبيبپور گتابي، ك. و صفري شالي، ر. (1388). راهنماي جامع كاربرد SPSS در تحقيقات پيمايشي. تهران: انتشارات متفكران.
7. شارع پور، م. (1383). بررسي تجربي سرمايه اجتماعي در استان مازندران. سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور.
8. صيدايي، س. ا.، احمدي شاپورآبادي، م. ع. و معين آبادي، ح. (1388). راهبرد ياس، شماره 19. صص 188-225
9. عبداللهي، م. و موسوي، م. ط. (1386). سرمايه اجتماعي در ايران، وضعيت موجود، دورنماي آينده و امکانشناسي گذار. فصلنامه رفاه اجتماعي، سال ششم، شماره 25. صص 195-233.
10. موحد، م. و همکاران (1387). بررسي رابطه ميان سرمايه اجتماعي و مشارکت سياسي زنان. پژوهشنامه علوم انساني و اجتماعي، صص 161-190.
11. موسوي، م. ط. و عبداللهي، م. (1385). طرح پژوهشي سرمايه اجتماعي در ايران، وضعيت موجود دورنماي آينده و امکانشناسي گذار (چالشها و چارهها). سازمان ملي جوانان.
12. نوغاني، م. و اصغرپور ماسوله، ا. ر. (1387). بررسي تطبيقي رويکردها و شاخصهاي مورد استفاده در سنجش سرمايه اجتماعي. مديريت و توسعه، شماره 69.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.