طرح مسأله: هدف این پژوهش بررسی نقش مشارکت شهروندی، شایسته‌سالاری و ساختارهای سازمانی (سنتی و بورکراتیک) در رفتار مدنی ـ سازمانی، تعهد، پیوستگی و اعتماد به همکاران در ایران بوده است. روش: شرکت‌کنندگان در تحقیق از شرکت‌های الف (بورکراتیک) ۱۲۲۲ نفر و از شرکت‌های ب (سنتی) ۴۷۷ نفر از سراسر ایران بوده‌اند که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب شدند. پنج پرسش‌نامه برای سنجش شایسته‌سالاری، مشارکت شهروندی، رفتار مدنی ـ سازمانی، تعهد پیوستگی و اعتماد به همکاران در پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج حاصله نشان داد که برای پیش‌بینی رفتار مدنی و سازمانی در شرکت‌های گروه الف (به‌عنوان متغیرتصنعی) شایسته‌سالاری قادر به پیش‌بینی این متغیر است. همچنین در شرکت‌های گروه الف، وجود رفتارهای مدنی ـ سازمانی تأثیر شایسته‌سالاری بر مشارکت شهروندی را تعدیل می‌نمود. اما در شرکت‌های گروه ب، مشارکت شهروندی، پس از کنترل شایسته‌سالاری با تعهد پیوستگی و اعتماد به همکاران (و نه با رفتار مدنی سازمانی) ارتباط داشته است. نتایج: جهت گسترش مشارکت شهروندی و شایسته‌سالاری توجه به ساختارهای سازمانی و تلاش برای جهت‌دهی این ساختارها به سمت سازمان‌های بورکراتیک در آینده در ایران ضروری به نظر می‌رسد.
