طرح مسئله: مقاله حاضر به دنبال تبیین عوامل اجتماعی مؤثر بر تغییرات میزان جرایم مواد مخدری در کشور می باشد؛ تا از این طریق بتواند سهم هر یک از متغیرهای مستقل را شناسایی و تعیین نماید. روش: روش تحقیق این پژوهش روش طولی تطبیقی است . جامعۀ آماری تحقیق را کلیه استان های کشور در طی سالهای ۸۰ ۱۳۶۸ تشکیل می دهد و واحد تحلیل نیز استان است . با این زمینۀ روش شناسی، مهم ترین متغیرهای تحقیق در یک چارچوب نظری انتخاب گردیده و سپس با استفاده از داده های ثانویه، الگوی تحلیلی تحقیق مورد آزمون تجربی قرار گرفته است. یافته ها: الگوی تحلیلی این تحقیق صرفاً ۲۹ درصد از تغییرات جرایم م واد مخدری را در ایران می تواند توضیح دهد و باقیمانده آن را متغیرهای دیگری تبیین می کنند که خارج از حیطۀ بررسی این تحقیق است. نتایج: به لحاظ نظری، این تحقیق مبتنی بر رویکرد ساختاری کارکردی است . در این رویکرد، به جای توجه به عامل فردی، تفسیر اخلاقی؛ انتقاد از یک نهاد خاص و بیماری تلقی کردن اعتیاد به مواد مخدر، کل ساختار اجتماعی مورد ملاحظه قرار می گیرد.