مقدمه: فقرای شهری قبل از آن که به بن بست واقعی در زندگی برسند و خطرات اساسی را برای خود و جامعه میزبان فراهم آورند، از ابتکارات زیادی بهرهبرداری می کنند تا امکان بقای خود را فراهم آورند. تنوع استراتژیهایی که توسط خانوارهای فقیر در ایران و جهان بکارگرفته میشود، زیاد بوده و با توجه به نوع و وسعت استفاده، پیامدهای متفاوتی دارند.
روش: در این مطالعه، به شیوه توصیفی و تحلیلی، عوامل موثر بر گزینش استراتژیهای بقا در بین ساکنین بافتهای ناکارآمد شهری(بخش حاشیهای) بررسی شد. با توجه به ماهیت موضوع، دادهها به دو روش کیفی(نمونهای به حجم ۳۰ خانوار) و کمی، نظرسنجی از ۳۰۰ نفر از خانوارهای ساکن در این محدوده بدست آمد. دادههای گردآمده، به دو شیوه کیفی بر اساس تحلیل مضمون(طبق چهارچوب براون و کلارک) و کمی در قالب رگرسیون لجستیک، تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که اگرچه تعداد خانوارهایی که استراتژیهای پر خطر را انتخاب میکنند اندک و در حد ۱۰ درصد میباشند، اما همین تعداد با توجه به شرایط مرزی شهر مدنظر و شرایط فرهنگی و اجتماعی آن، بسیار مهم و اساسی است. در بخش کمی نیز مشخص گردید که احتمال این که خانوارهایی با سرمایه اجتماعی اندک به سمت گزینش استراتژیهای پر خطر رغبت نشان دهند، ۲ برابر کسانی که از سرمایه اجتماعی بهره میبرند.
بحث: توسعه سرمایه اجتماعی در بین فقرا نه تنها از ماندگاری آنها در این چرخه جلوگیری میکند، بلکه حتی در صورت ورود به چرخه فقر، میتوانند استراتژی های را مدنظر قرار دهند که کمترین پیامد اجتماعی، خانوادگی و فردی را به دنبال داشته باشد. برای تقویت سرمایه اجتماعی شکل دادن انجمن ها و ارتباطات فرهنگی در بین ساکنین بافت های ناکارآمد شهری ضرورت دارد.
