سابقه مطالعات روشمند مربوط به فقر روستایی در کشور، در حدود چهار دهه است. با این حال هیچ‌گونه ارزیابی دقیقی از روند این مطالعات و چگونگی پیشرفت آن در دست نیست و می‌توان احتمال داد که یکی از عوامل مؤثر بر عدم توفیق برنامه‌های کاهش فقر روستایی در کشور کاستی‌ها و نارسایی‌های مطالعات مربوط به شناسایی و تحلیل فقر روستایی باشد. در مقاله حاضر کوشش شده است که ضمن معرفی روش‌های اندازه‌گیری و شناخت فقر و نقد دیدگاه‌های مربوط به چگونگی تحلیل آن، روند مطالعات فقر روستایی در کشور مورد بررسی قرار گیرد و در کنار این هدف، وضعیت موجود پدیده فقر روستایی نیز شناسانده شود. رویکرد تحقیقی اصلی در تهیه این مقاله «روند ـ پژوهی» است که از طریق مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای مطالعات مربوط به فقر روستایی صورت پذیرفته است. در ضمنِ بررسی این مطالعات، در مواردی نیز کوشش شده است که با استفاده از «فراتحلیل» استنباط‌های تازه‌تری برای شناخت بهتر وضعیت فقر در جامعه روستایی کشور ارائه شود. در بخش پایانی مقاله نیز با توجه به واقعیت‌های جامعه روستایی و نظام اجتماعی کشور به ارزیابی روند مطالعات فقرشناسی در نواحی روستایی مبادرت شده است.

  مقدمه: در توسعۀ اجتماعی، بر ارتباط میان مشارکت و رفاه در جامعه تأکید می‌شود؛ به‌این‌معنا که وقتی مردم احساس ‌کنند در جامعه مشارکت دارند و ارزشمند محسوب می‌شوند، کیفیت زندگی، رضایتمندی و احساس رفاه آنان نیز افزایش می‌یابد. به‌سخن‌ دیگر، اجتماع به‌هم‌پیوسته‌ای که در آن اعتماد و ارزش‌های مشترک وجود دارد، از سلامت و آموزش بهتر برخوردار است، جرائم در آن کمتر می‌شود و فرصت‌های شغلی و رفاه همگانی در آن بیشتر می‌گردد. ضمن‌آنکه مشارکت به‌طورضمنی بر وجود مردم‌سالاری و میزانی مطلوب از عدالت اجتماعی نیز دلالت می‌کند. در این مقاله سعی شده است تا با بهره‌گیری از این رویکرد، رابطۀ میان التزام به هنجارهای مشارکتی و رفاه بررسی شود.

  روش: روش این تحقیق، پیمایشی است و از ابزار پرسش‌نامه برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است. حجم نمونۀ بررسی‌شده ۳۰۰ نفر از شهروندان تهرانی هستند که به‌صورت‌تصادفی با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده‌اند.

  یافته‌ها: توزیع فراوانی پاسخ‌گویان برحسب التزام به هنجارهای مشارکتی نشان می‌دهد که التزام ۳/۱۹ درصد پاسخ‌گویان، کم؛ ۵/۶۴ درصد، متوسط؛ و ۲/۱۶ درصد زیاد بوده است.

  بحث: نتایج به‌دست‌آمده حاکی‌از آن است که رابطۀ معنی‌داری بین هنجارهای مشارکتی و مؤلفه‌های آن (اعتماد اجتماعی، اعتماد فردی، اعتماد تعمیم‌یافته، اعتماد نهادی، مشارکت رسمی، مشارکت غیررسمی، همیاری، حمایت اجتماعی و میزان روابط) با احساس رفاه اجتماعی وجود دارد. همچنین ضرایب رگرسیون چندمتغیری نشان می‌دهد که از میان متغیرهای بررسی‌شده، اعتماد فردی، حمایت اجتماعی، همیاری، مشارکت غیررسمی، مشارکت رسمی و میزان روابط، بهترین پیش‌بینی‌کننده‌ها برای التزام به هنجارهای مشارکتی‌ است.