حسین رجب پور، فرشاد مومنی، علی نصیری اقدم،
دوره ۲۰، شماره ۷۹ - ( ۱۱-۱۳۹۹ )
چکیده
مقدمه: مفهوم «توسعه فراگیر» با این هدف بسط یافته است تا تأکید ویژه‌ای بر جنبه‌های اجتماعی و سیاسی توسعه داشته باشد. در تبیین این مفهوم، مؤلفه نحوه توزیع مواهب توسعه بین بخشهای گوناگون جامعه، به‌ویژه گروههای محروم و اقلیتهای اجتماعی (مانند جوانان، زنان، اقلیتهای قومی، مذهبی و ...) در کانون توجه قرار می‌گیرد. هدف از مطالعه حاضر ارائه شاخصی برای ارزیابی فراگیر بودن توسعه در ایران در سالهای پس از انقلاب (۱۳۹۵-۱۳۶۰) است.
روش: این مطالعه با استفاده از داده‌های آماری و برپایه روش ساخت شاخصهای ترکیبی، شاخص توسعه‌ای مرکب از ۵ بعد و ۱۰ مؤلفه را برای سنجش وضعیت فراگیر بودن توسعه در ایران تهیه کرده است.
یافته‌ها: شاخص توسعه فراگیر طی بالغ بر سه دهه گذشته بهبود یافته، اما روند بهبود در یک دهه گذشته با شوکهای سختی روبهرو شده و هنوز به جایگاه قبلی باز نگشته است.
بحث: تحقیق حاضر می‌تواند ناپایدار و برگشت‌پذیر بودن دستاوردهای توسعه در کشور را نشان دهد. این نتایج همچنین حاکی از آن است که در یک دهه گذشته واگرایی میان روند رشد اقتصادی با سایر متغیرهای توسعه‌ای افزایش یافته و رشد اقتصادی به قیمت تخریب محیط زیست، کاهش همبستگی اجتماعی و تضییع حقوق نسلهای آتی و در کل کاهش فراگیری به‌دست آمده است.
به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران باید توجه جدی‌تری به تبعات اجتماعی و زیست‌محیطی سیاستهای توسعه‌ای داشته و همچنین اشتغال‌زایی و فقرزدایی را به محورهای اصلی طراحی استراتژی رشد تبدیل کنند. دست آخر اینکه بهبود حکمرانی یک عنصر ضروری برای فراگیرتر کردن توسعه در ایران کنونی است.
