طرح مسأله: طرح حاضر با هدف طراحی، ارزیابی و اجرای دوره آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای دانش‌آموزان مقطع متوسطه انجام یافته است. روش: روش تحقیق، طرح نیمه‌آزمایشی پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه می‌باشد. نگرش‌سنج دانش‌آموزان به مواد مخدر، پس از بررسی مبانی نظری مرتبط و ابزارهای پیشین به صورت مقدماتی طراحی گردید. جهت اجرای دوره، ۲ گروه از دانش‌آموزان مقطع دبیرستان در پایه سوم انتخاب شدند. پس از اجرای پیش‌آزمون بر روی گروه‌ها دوره آموزشی طی ۴ جلسه برای گروه آزمایشی برگزار و سپس پس‌آزمون اجرا گردید. در نهایت، داده‌ها با استفاده از آزمون‌های t مستقل وتحلیل کو واریانس مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که دانش‌آموزانی که دوره آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر را گذراندند (گروه آزمایشی)، نگرش منفی‌تری به سوء مصرف مواد مخدر از گروه آموزش ندیده (گروه گواه) دارند. نتایج: با توجه به این‌که دوره فرد ـ مدار، پس از بررسی سایر دوره‌ها و در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف آن‌ها طراحی و به تأیید اساتید روان‌شناسی رسیده است و با عنایت به این‌که اثر بخشی آن در طرح نیمه تجربیِ اجرا شده، اثبات گردیده، اجرای دوره برای دانش‌آموزان مقطع متوسطه در سطح پیشگیری اولیه پیشنهاد می‌شود.

بیان مسئله: در ایران استفاده تزریقی از هروئین، شایع‌ترین علت موارد ثبت‌شده ابتلا به ایدز می-باشد. سوء مصرف تزریقی مواد از روشهای شایع مصرف مواد افیونی در معتادان بی‌خانمان یا کارتن خواب می‌باشد. در مطالعات مختلف اما محدود ارتباطات مشخصی بین سوء مصرف مواد، تزریق با سرنگ مشترک و انجام رفتارهای مخاطره جویانه مرتبط با آلودگی به HIV و ویژگیهای شخصیتی و رفتاری از جمله شاخصهای تکانشگری یافت شده است. روش اجرا: با توجه به شیوع بالای اعتیاد تزریقی به هروئین در معتادان بی‌خانمان در سطح شهر تهران، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در همکاری با وزارت بهداشت در طرح جمع‌آوری افراد بی‌خانمان از سطح شهر، اقدام به درمان معتادان تزریقی این گروه با روش درمان نگهدارنده با متادون به مدت ۳ماه در مرکز توانبخشی و بازپروری شفق نمود، در حین این دوره درمانی، آزمایشات سرولوژیک جهت تشخیص و اجرای مداخلات بعدی در مورد آلودگی به ویروس نقص ایمنی انسانی (واکا) انجام شد. این مطالعه جهت بررسی و مقایسه تعدادی از شاخص‌های رفتاری در میان ۲ گروه افراد آلوده به واکا (HIV+) و افراد غیرآلوده (HIV-) قبل از خروج از مرکز درمانی شفق و در حین درمان با متادون صورت گرفت. در این مطالعه ۵۲ نفر(۲۵ نفرHIV+ و۲۷ نفر HIV-) انتخاب شدند و برای جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه‌های تکانشگری بارت و آیزنک و آزمون کاهش اهمیت تعویقی ، فرم اطلاعات دموگرافیک و مصاحبه بالینی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج: نتایج این مطالعه حاکی از آنست که ابتلا به واکا و سابقه تزریق مواد با هم رابطه دارند(P=۰/۰۰۱)، همچنین ابتلا به واکا با سابقه زندان نیز مرتبط است (P=۰/۰۳). از طرفی تحلیل نتایج پرسشنامه های بارت و آیزنک حاکی از آنست که تفاوت افراد در مقیاس تکانشگری آیزنک در بین دوگروه تحت مطالعه معنادار است. جمع بندی: بالابودن مقادیر تکانشگری در میان معتادان تزریقی بی خانمان و احتمال بالای استفاده از سرنگهای مشترک در آنها در مقایسه با گروه های دیگر معتادان تزریقی می تواند زمینه ساز گسترش ایدز در میان آنها گردد. در این میان شدت بیشتر اختلالات تکانشگری و دفعات بیشتر استفاده از سرنگ مشترک از عوامل پیش‌بینی کننده احتمال بالاتر ابتلا به ایدز در این گروه می‌باشد.