دوره 25، شماره 96 - ( در حال انتشار 1404 )
جلد 25 شماره 96 صفحات 0-0 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghorbani A, Ounagh N, Taheri S. (2025). Investigating religiosity, social support and peer rejection on high-risk behaviors Female high school students in Dorodzan district of Shiraz. refahj. 25(96), : 7 doi:10.32598/refahj.25.96.2380.2
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-4358-fa.html
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-4358-fa.html
قربانی علیرضا، اونق نازمحمد، طاهری سمیرا. دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان بر رفتارهای پرخطر (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شیراز) رفاه اجتماعی 1404; 25 (96) 10.32598/refahj.25.96.2380.2
متن کامل [PDF 591 kb]
(146 دریافت)
| چکیده (HTML) (497 مشاهده)
متن کامل: (31 مشاهده)
مقدمه
نوجوانی دوره تغییرات زیاد و سریعِ احساسی، فیزیکی و اجتماعی است (آخنباخ و گیتلمن، 2004). اکتشاف، اتکاء به نفس، کنترل بر خود، توانایی تصمیم‌گیری مستقلانه و انتخاب از ویژگیهای این دوره است. خودمختاری، مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری در مورد سلامتی، خانواده و همسالان در دوره نوجوانی ایجاد می‌شود (فرستنبرگ، 2000). یادگیری نقشها و پذیرش مسئولیتهای جدید و مهارتهای اجتماعی از ویژگیهای دیگر این دوره است؛ ولی ازآنجاکه الگویی دقیق، شفاف و جامع درزمینه رفتار مناسب برای آنان تصویر نشده است، نوجوانان خطا و آزمایش‌کردن، اعلام تفاوت از افراد بزرگ‌سال و در بعضی موارد قواعد را نادیده می‌گیرند (شفرز، 2013).
باورهای دینی یکی از مهم‌ترین و تأثیرگـذارترین عوامل بر رفتار افراد است. اندیشمندان گوناگون معتقدند، کنترل بـر رفتار انحرافی انسانها توسط دین انجام می‌پذیرد و همیشه انسان را به طرف رفتار نیک و جزای خیر درازای آن هدایت می‌کند. اکثر اندیشمندان قدرت دین‌داران را در رعایت قانون، عدم مصـرف الکـل، مـواد افیونی و فرمان‌برداری از نرمهای اجتماعی بیان کرده‌اند (آدلر و همکاران، 2005).
صرف‌نظر از کارکردهای دین، آنچه توجه علاقه‌مندان به حوزه دین را به خود جلب کرده است، ضرورت وجود و اثرات دین در زندگی انسانها پس از ظهور مدرنیته است. از قرن پانزدهم به بعد و به دنبال دگرگونیهای ایجادشده درزمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی، فکری و فرهنگی، نهادهای جدیدی تشکیل شد. در این میان جایگاه برخی نهادهای پیشین ازجمله نهاد دین تغییر کرده است. همچنین دیدگاههای متعارضی درباره نقش و جایگاه دین در زندگی انسانها شکل‌گرفته است که باعث تداوم توجه و بررسی موضوعات مربوط به دین تا امروز شده است.
هرچند گفته می‌شود در پی توسعه مدرنیته، نفوذ و قدرت اجتماعی سازمان دین کاهش یافته است اما در مقابل، بعضی محققان همچنان بر نقش فعال و پررنگ دین در زندگی فردی و اجتماعی انسانها، معنابخشی به ابهامات زندگی سیاسی و اجتماعی و ایجاد وحدت و انسجام بین گروههای مختلف جامعه تأکید دارند. درواقع، مبتنی بر این نظریه و با توجه به شدت‌یافتن فرایندهای گسترش و نوسازی در جوامع کنونی، مذهب همچنان در تمام ابعاد خود منبعی اساسی برای معنابخشیدن به دنیا محسوب می‌شود (گیدنز، 2011).
دسته دیگر از عوامل مؤثر بر رفتارهای پرخطر، گروه همسالان هستند. هنگامی‌که کودکان وارد دوره نوجوانی می‌شوند، نقش همسالان در زندگی آنان افزایش پیدا می‌کند (ستنبرگ و موناهان، 2010). لذا، توجه نوجوانان به پذیرش و طرد همسالان نیز بیشتر می‌شود. علت اصلی که به زندگی معنا و تعمق می‌بخشد حدود تعلق و ارتباط انسان با جامعه است. بر این اساس برای نوجوانانی که احساس کمبود یا فقدان روابط اجتماعی می‌کنند، معنای زندگی از دست رفته و امکان رفتارهای پرخطر افزایش می‌یابد (رحمانی و همکاران، 2017).
در همین راستا؛ در پژوهشی نشان داده شده است که هویت گروهی تأثیر بسزایی در رفتارهای نوجوانان دارد و همسالان و به‌ویژه همسالان بزهکار تأثیر بسیاری بر رفتارهای پرخطر در نوجوانان دارند. بنابراین به دلیل اهمیت دوره نوجوانی در بروز رفتارهای پرخطر و ضرورت پیشگیری در این دوره، عوامل مهم روان‌شناختی و اجتماعی گرایش به این‌گونه رفتارها باید مورد شناسایی قرار گرفته تا در این راستا پیشگیریهای لازم انجام شود (فنسترا و همکاران، 2011).
رفتارهای پرخطر، یکی از عوامل مهم در به خطر افتادن سلامت جامعه است. امروزه یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین نگرانیهای جوامع بشری، شیوع رفتارهای پرخطر به‌خصوص در نوجوانان و جوانان است و با وجود فعالیتهای سه دهه گذشته رفتارهای مخاطره‌آمیز در سطح جهان افزایش یافته است.
یکی از دلایل رشد رفتارهای پرخطر شاید این باشد که هنوز جهان و کشورهای درحال‌توسعه به این نتیجه دست نیافته‌اند که باید انرژی بی‌پایان و جاه‌طلبی جوانان را درک کرد و به جوانان فرصت رشد داد (امینی‌پور و فروغ‌عامری، 1997).
حمایت اجتماعی از متغیرهای دیگری است که می‌تواند در کاهش رفتارهای پرخطر نقش داشته باشد (شولتز و شوارتزبرگ، 2015). مفهوم حمایت اجتماعی عبارتست از محبت، مراقبت، همراهی، احترام، توجه و کمک از سوی افراد یا گروههای دیگر مثل اعضای خانواده، دوستان و دیگران (سارافینو، 2019). در حمایت اجتماعی ادراک‌شده، ارزیابیهای افراد از در دسترس بودن حمایتها در شرایط اضطرار و موردنیاز موردنظر است (گالاکت، 2010).
نظریه‌پردازان می‌گویند که حمایت اجتماعی، شامل همه روابطی که افراد با دیگران دارند، نیست. به‌عبارت‌دیگر، ارتباط اجتماعی منابع حمایت اجتماعی نیست؛ مگر آن‌که افراد آن را به‌عنوان منبعی در دسترس یا مناسب برای رفع نیاز خود ادراک کنند. ادراک افراد از حمایت است که دارای اهمیت است نه خود حمایت (ککویویچ و همکاران، 2019).
لیا و ما (2016) نتیجه گرفتند که ارتباط بهزیستی روان‌شناختی با رفتارهای پرخطر، توسط حمایت اجتماعی ادراک‌شده تعدیل می‌شود. حمایت از سوی خانواده و دوستان، رضایت از زندگی و امیدواری، رفتارهای پرخطر را به شکل خاص تعدیل می‌کند (تانوی و همکاران، 2010).
شیراز یکی از کلان‌شهرهای ایران است که با جمعیت بالای یک‌میلیون نفر و قرارگرفتن در موقعیت جغرافیایی خاصی، سیل مهاجر از استانهای جنوبی را به سوی خود اختصاص داده است. بیشتر این مهاجران دارای تنوع فرهنگی و قومی هستند و همین عامل خود زمینه رفتارهای بزهکارانه آنان را فراهم می‌کند (احمدی و معینی، 2015).
سامانی و همکاران (2019) در مورد شیوع رفتارهای پرخطر در شیراز نشان دادند که به ترتیب استفاده از شبکه‌های اجتماعی، وابستگی به تلفن همراه و پرخاشگری نسبت به والدین دارای بیشترین شیوع هستند.
همچنین باقری و همکاران (2011) در مورد رفتارهای پرخطر شیراز گزارش کردند؛ 1260 نفر (86/ 3 درصد) از افراد موردمطالعه مرد و 201 نفر (13/ 7 درصد) زن هستند. میانگین سنی 7/ 67 ± 5/ 5 سال بود. از این تعداد 78/ 9 درصد سابقه زندان، 75/ 9 درصد سابقه اعتیاد تزریقی، 45/ 1 درصد سابقه تماس جنسی، 43/ 5 درصد سابقه خال‌کوبی خارج از زندان، 24 درصد سابقه خال‌کوبی داخل زندان، 30/ 2 درصد سابقه استفاده از تیغ مشترک در داخل زندان و 46/ 6 درصد سابقه استفاده از تیغ مشترک در خارج از زندان را داشتند. همچنین 63/ 58 درصد مبتلا به هپاتیتC، 04/ 7 درصد مبتلا به هپاتیت B، 57/ 6 درصد سابقه ابتلا به عفونتهای آمیزشی و 43/ 1 درصد مبتلا به بیماری سل بودند.
با توجه به شرایط جغرافیایی و شیوع رفتارهای پرخطر که بیان شد، بررسی رفتارهای پرخطر نوجوانان این شهر ضروری به نظر می‌رسد. از طرف دیگر؛ قشر عظیمی از افراد جامعه امروزی را نوجوانان دانش‌آموز تشکیل می‌دهند که دریافت حمایت از طرف خانواده و دیگران می‌تواند به کاهش رفتارهای پرخطر آنان کمک کند. همچنین به دلیل تأثیرپذیری نوجوانان از همسالان، رفتارهای پرخطر همسالان می‌تواند بر سرنوشت آنان تأثیر داشته باشد.
از طرف دیگر، به نظر می‌رسد که دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان عوامل مهمی در رفتارهای پرخطر باشند. به همین دلیل پژوهش حاضر با این سؤال مواجه است آیا بین دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان با رفتارهای پرخطر رابطه وجود دارد؟
پیشینه تجربی
در پژوهشهای تاج‌آبادی و همکاران (2020) با عنوان نقش دیدگاه زمانی و طرد همسالان در پیش‌بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان شهر یزد؛ زاددهش و باباخانی (2020) با عنوان تحلیل کانونی رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با رفتارهای پرخطر در نوجوانان؛ بخشش‌بروجنی و همکاران (2020) با عنوان پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس هم‌نشینی با همسالان بزهکار، افسردگی و حل مسئله؛ جزایری و همکاران (2019) با عنوان مقایسه عوامل شخصیتی و دینداری درونی و بیرونی در نوجوانان با و بدون رفتارهای پرخطر؛ رضایی‌جمالویی و همکاران (2019) با عنوان نقش سبکهای دل‌بستگی در رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر؛ کلاته‌ساداتی و همکاران (2018) با عنوان رابطه بین دینداری و رفتار پرخطر در زندگی مجردی، سبکتکین‌ریزی و موسی‌زاده (2017) با عنوان بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین کیفیت زندگی و طرد اجتماعی، احمدی و همکاران (2017) با عنوان رفتار پرخطر نوجوانان: نقش نظارت والدینی و هم‌نشینی با همسالان منحرف؛ افشاری و همکاران (2017) با عنوان بررسی شیوع رفتارهای پرخطر در دانشجویان بر اساس متغیرهای جمعیت‌شناختی؛ کوهی و وفایی‌اقدم (2018) با عنوان بررسی نقش عوامل اجتماعی در بروز رفتارهای پرخطر و زمینه اجتماعی مرتبط با آن؛ بهادری خسروشاهی (2017) با عنوان رابطه حمایت اجتماعی و شادکامی با دینداری؛ احمدی و شاحسنی (2017) با عنوان بررسی نقش پایبندی به دین در پیشگیری از رفتارهای پرخطر؛ اصغری و همکاران (2016) با عنوان نقش نظارت والدینی و خودکارآمدی در هم‌نشینی با همسالان بزهکار و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان؛ محمود صالحی و همکاران (2016) با عنوان بررسی نقش پیش‌بین دینداری در گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر با واسطه‌گری نظم‌بخشی هیجانی؛ جعفری و همکاران (2015) با عنوان رابطه دینداری و حمایت اجتماعی با شیوه‌های مقابله با تنیدگی در مادران دارای کودکان با نیازهای ویژه؛ شکری و همکاران (2015) با عنوان همبستگی رفتارهای پرخطر در نوجوانان دانش‌آموز با شیوه‌های فرزندپروری والدین آتش‌نفس (2014) با عنوان رفتارهای پرخطر شایع و عوامل خانوادگی مؤثر بر آن از دیدگاه نوجوانان نشان دادند که بین متغیرهای موردبررسی رابطه معناداری در تحقیقاتشان وجود دارد.
همچنین در پژوهشهای خارجی، شارما و همکاران (2019) با عنوان عوامل محافظتی استرس زندگی و پیامدهای سلامت رفتاری را در میان جوانان پرخطر؛ کاپتانوویچ و همکاران (2019) با عنوان حمایت اجتماعی درک‌شده، رفتارهای مشکل‌ساز مصرف مواد مخدر و افسردگی در میان مردان جوان سوءمصرف‌کننده داروهای تجویزی که با مردان رابطه جنسی دارند؛ ارگن و همکاران (2019) با عنوان رفتارهای مخاطره‌آمیز دانش‌آموزان دبیرستانی و علل آن؛ داسپی و همکاران (2019) با عنوان همسالان انحرافی و رفتارهای پرخطر نوجوان: اثر محافظتی نمایش غیرکلامی گرمی والدین؛ سـینها و همکـاران (2007) با عنوان رفتارهای پرخطر نوجوانان و مذهب؛ روتر (2007) با عنوان انتقال و نقاط عطف در آسیب‌شناسی روانی رشد؛ بـایر و همکـاران (2004) با عنوان اگر مرا دوست داری، احکام مرا حفظ کن»؛ دونـاهو (1997) با عنوان دین و رفاه نوجوانان، نشـان داد که گـرایش بـه مـذهب و فعالیتهای مذهبی در کاهش افکار خودکشی و اقدام بـه آن، مصـرف مـواد مخـدر، رفتارهـای جنسی بیش از موعد و بزهکاری اثر مثبت دارد.
با بررسی پیشینه پژوهش، تحقیقی که هم‌زمان بررسی دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان را بر رفتارهای پرخطر نوجوانان موردبررسی قرار داده باشد یافت نشد. به‌همین‌دلیل ضرورت انجام این تحقیق روشن می‌شود و از طرف دیگر نوآوری آن نیز عیان می‌شود که تاکنون با این متغیرها رفتارهای پرخطر موردبررسی قرار نگرفته‌اند. این تحقیق می‌تواند خلأ موجود را پر کند.
چارچوب نظری
نوجوانی دوره‌ای است که شاخصهای آن تغییرات سریع جسمانی، شناختی و اجتماعی است. این تغییرات در چهار حوزه رشد جنسی زیستی، شکل‌گیری هویت فردی، درگیرشدن در روابط صمیمانه، خودمختاری و استقلال موردبررسی قرار می‌گیرند. دوره نوجوانی با خطرپذیری و آزمایشگری در رفتارهایی که امکان دارد سلامتی و رفاه حال و زندگی آینده فرد را دچار اختلال کند، مشخص می‌شود (الیانی، 2020).
طبق مدل زیستی-روانی- اجتماعی عوامل مختلفی ازجمله زیستی (مانند جنسیت و هورمونها)، شناختی (ادراک از خطر و عزت‌نفس) و اجتماعی (شیوه‌های فرزندپروری والدین و رفتار همسالان) از عوامل زمینه‌ساز بروز رفتارهای پرخطر در نوجوانان هستند (ایگرا و ایروین، 1996).
در ارتباط با جرم و رفتارهای پرخطر با توجه به نظریه ساراسون می‌توان گفت که حمایت اجتماعی با کاهش ناکامیها و تقویت خودپنداره مثبت احتمال ارتکاب به رفتارهای پرخطر و جرم را کاهش می‌دهد. ازنظر ساراسون و همکاران، کسب محبت، همراهی و توجه اعضای خانواده، دوستان و سایر افراد، حمایت اجتماعی تعریف‌شده است. بعضی، حمایتهای اجتماعی را واقعیت اجتماعی و برخی آن را ناشی از ادراک فرد تلقی
می‌کنند.
حمایت اصیل عبارت است از: چگونگی و میزان ارتباطات حمایتی خاص که فرد در روابط اجتماعی در قالب آنها کمکهای ابزاری، عاطفی و اطلاعاتی را از دیگران کسب می‌کند. افراد برای برآورده‌شدن نیازهایشان بر اساس روابط اجتماعی و نوع پیوندهایی که دارند از منابع حمایتی بهره‌مند می‌شوند. روابط اجتماعی وسیع‌تر مقدار دسترسی به منابع حمایتی را نیز بیشتر می‌کند و این منابع حمایتی اجتماعی می‌تواند علاوه بر کاهش حوادث منفی زندگی مانند یک چتر حمایتی در برابر عوامل استرس‌زا اجتماعی عمل کند (علی‌پور، 2014).
از طرف دیگر؛ باورهای دینی یکی از عوامل مهم و تأثیرگـذار بر رفتار افراد است. صاحبنظران دین را عاملی کنترلی در مقابل رفتارهای انحرافی می‌دانند و همواره انسان را به اعمال نیک و پاداش در قبال این رفتارها دعوت می‌کند.
اکثر جامعه‌شناسـان بـه نقـش مذهب در درونـی‌کـردن التزامها و دنباله‌روی از قواعد اجتماعی و ایجاد رعب در زمان تخلف از قواعد پرداخته‌اند. محققان زیادی توانایی دین‌داران در قانون‌مداری، عدم مصـرف الکـل، مـواد مخـدر و اطاعـت از هنجارهای اجتماعی را تأیید کرده‌اند (آدلر و همکاران، 2005).
روش
روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است. ازنظر روش؛ توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری شامل همه دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز به تعداد 600 نفر بودند که بر اساس جدول مورگان 234 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. در پژوهش چهار پرسشنامه استفاده شده است:
الف) پرسشنامه دینداری: توسط گلاک و استارک (1965) برای سنجیدن نگرشها و باورهای دینی و دینداری ساخته شده است و دارای 26 گویه با یک مقیاس لیکرت پنج‌درجه‌ای (کاملاً موافق تا کاملاً مخالف) که هر ماده دارای ارزشی بین 1 تا 5 است. در پژوهش تقوی‌نیا و متوسل‌آرانی (2017) روایی محتوای تأیید و پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ 70/ 0 گزارش شد. در این پژوهش پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 83/ 0 به دست آمد.
ب) مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی: توسط زاده‌محمدی و احمدآبادی (2011) ساخته شده و 34 گویه آسیب‌پذیری نوجوانان را در 6 دسته رفتارهای پرخطر شامل رانندگی خطرناک، خشونت، سیگارکشیدن، مصرف مواد مخدر، مصرف الکل و دوستی با جنس مخالف را در یک طیف 5 گزینه‌ای از کاملاً موافق (5) تا کاملاً مخالف (1) می‌سنجد. پرسشنامه در پژوهش زاده‌محمدی و احمدآبادی (2011) هنجار شده و میزان آلفای کرونباخ برای رانندگی پرخطر 74/ 0، مصرف سیگار 93/ 0، روان‌گردان و مواد مخدر 90/ 0، الکل 90/ 0، خشونت 78/ 0، دوستی با ناهم‌جنس 83/ 0 و رفتار جنسی 87/ 0 به دست آمد. در این پژوهش پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 87/ 0 به دست آمد.
ج) پرسشنامه طرد همسالان: توسط طهماسیان و گل‌میرزایی (2009) و در قالب 15 سؤال طراحی شده است که احساس نوجوان از مطرود یا محبوب بودن را در گروه همسالان می‌سنجد و دارای دو خرده‌مقیاس پذیرش همسالان و طرد همسالان است. نمره‌گذاری بر اساس طیف لیکرت 5 درجه‌ای بوده و از (قویاً در مورد من صادق است= 1) تا (به‌هیچ‌وجه در مورد من صادق نیست= 5) را شامل می‌شود. همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ برابر با 91/ 0 توسط طهماسبیان و گل‌میرزایی (2009) گزارش شده است. در پژوهش حاضر پایایی با آلفای کرونباخ 89/ 0 به دست آمد.
د) پرسشنامه حمایت اجتماعی: فلمینگ و همکاران آن را در سال 1982 تدوین کرده‌اند، دارای 5 خرده مقیاس و 25 سؤال؛ حمایت ادراک‌شده از خانواده، حمایت ادراک‌شده از دوستان، عقیده و نظر درباره اهمیت حمایت اجتماعی و حمایت ادراک‌شده عمومی است. شیوه نمره‌گذاری این مقیاس، به‌صورت صفر (0) و یک (1) است. رستمی و احمدنیا (2010) پایایی از طریق آلفای کرونباخ برابر 81/ 0 گزارش و روایی آن را تأیید کرد. در پژوهش حاضر پایایی با آلفای کرونباخ 85/ 0 به دست آمد.
یافته‌ها
بین دینداری و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی وجود دارد.
بین تمامی مؤلفه‌های دینداری و متغیر رفتار پرخطر رابطه معنادار و منفی برقرار است و سه مؤلفه مناسکی، اعتقادی و عاطفی بیشترین مقدار ضریب را به دارند (متوسط 84 درصد) و مؤلفه پیامدی (r=-0/ 79 , sig=0.000) کمترین ضریب همبستگی را به خود نسبت داده است. همچنین در متغیر دینداری به‌صورت کلی با ضریب همبستگی (85/ 0-)، سطح معناداری (0.000=Sig) و با اطمینان 99 درصد، بین متغیر دینداری و رفتار پرخطر رابطه معنی‌دار منفی و غیرمستقیم وجود دارد.
بین طرد همسالان و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
بین تمامی مؤلفه‌های طرد همسالان و متغیر رفتار پرخطر رابطه معنادار و برقرار است. این رابطه در مؤلفه طرد به‌صورت مثبت و مستقیم است. همچنین در مؤلفه پذیرش به‌صورت منفی و معکوس است.
بین حمایت اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
بین تمامی مؤلفه‌های حمایت اجتماعی و متغیر رفتار پرخطر رابطه معنادار و منفی برقرار است. به عبارتی هرچه حمایت ادراک‌شده از خانواده زیادتر شده است، هرچه حمایت ادراک‌شده از دوستان افزایش یافته است، هرچه اهمیت حمایت اجتماعی بیشتر دیده شده است و هر چه حمایت ادراک‌شده عمومی افزایش یافته است به‌تناسب بروز رفتارهای پرخطر روند کاهشی داشته است. در این میان مؤلفه حمایت ادراک‌شده از دوستان (با مقدار ضریب 703/ 0-) بیشترین مقدار ضریب را به خود اختصاص داده است و مؤلفه حمایت ادراک‌شده عمومی (r=-0/ 28,sig=0.000) کمترین ضریب همبستگی را به خود نسبت داده است. همچنین در مورد متغیر حمایت اجتماعی به‌صورت کلی با ضریب همبستگی (84/ 0-)، سطح معناداری (0.000=Sig) و با اطمینان 99 درصد، بین متغیر حمایت اجتماعی و رفتار پرخطر رابطه معنی‌دار منفی و غیرمستقیم وجود دارد.
رگرسیون چندمتغیره
دینداری، طرد همسالان و حمایت اجتماعی پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز است.
مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد که مدل مذکور چند درصد از واریانس رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. به این معنی که چهار زیرمقیاس اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی 68 درصد از واریانس رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند؛ زیرا مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 68/ 0 است که درصورتی‌که این مقدار در 100 ضرب شود برابر با 68 درصد خواهد شد. همان‌گونه که از مقادیر احتمال هریک از متغیرها دیده می‌شود دو زیرمقیاس اعتقادی و مناسکی هستند که به‌صورت معناداری رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کنند. در تبیین نتایج این‌گونه مطرح می‌شود که با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره اعتقادی، نمره رفتار پرخطر 49/ 0- انحراف استاندارد کاهش خواهد یافت. معادله رگرسیون آن:
مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد که مدل مذکور چند درصد از واریانس رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. به این معنی که دو زیرمقیاس پذیرش در دوستان و طرد از سوی دوستان 46 درصد از واریانس رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند؛ زیرا مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 46/ 0 است که درصورتی‌که این مقدار در 100 ضرب شود برابر با 46 درصد خواهد شد. از مقادیر احتمال هر یک از متغیرها تنها زیر مقیاس طرد هست که به‌صورت معناداری رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. در تفسیر این‌گونه مطرح می‌شود که با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره طرد، نمره رفتار پرخطر 44/ 0 انحراف استاندارد افزایش خواهد یافت. معادله رگرسیون آن: Y=79.008-0.787X1+2.006X2
این مدل حاکی از رابطه منفی X1 با Y یعنی بروز رفتار پرخطر است، همچنین بیان‌گر رابطه مثبت X2 با رفتار پرخطر است؛ اما اگر دقت شود مشاهده می‌شود که آزمون t نشان می‌دهد که متغیر X1 در مدل اثر معنی‌داری بر Y ندارند زیرا مقدار معناداری برای این متغیر برابر 06/ 0 بوده که بزرگ‌تر از 05/ 0 است.
مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد که مدل مذکور چند درصد از واریانس رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. به این معنی که چهار زیرمقیاس خانواده، دوستان، حمایت و عمومی 69 درصد از واریانس رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند.
شاخص بعدی میزان بتای هر متغیر است. همان‌گونه که از مقادیر P-Value هر یک از متغیرها دیده می‌شود چهار زیرمقیاس به‌صورت معناداری رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کنند. در تبیین نتایج این‌گونه می‌توان گفت با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره حمایت ادراک‌شده از خانواده، نمره رفتار پرخطر 19/ 0- انحراف استاندارد کاهش خواهد یافت. همچنین با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره حمایت ادراک‌شده از دوستان، نمره رفتار پرخطر 61/ 0- انحراف استاندارد کمتر خواهد رفت. معادله رگرسیون آن:
بحث
پژوهش با هدف بررسی دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان بر رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شیراز انجام یافت. بین دینداری و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد. ازجمله پژوهشهای همسو می‌توان به پژوهش جزایری و همکاران (2019)، کلاته‌ساداتی و همکاران (2018)، کوهی و وفایی‌اقدم (2017) و افشانی و همکاران (2015) اشاره کرد. در تبیین می‌توان گفت که با توجه به این‌که در همه ادیان از دین به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اثربخش در زندگی با کیفیت یاد می‌شود و انسانی که بتواند خود را پاکیزه از پیرامون خود نگه دارد می‌تواند به‌عنوان برگزیده خداوند روی زمین معنای زندگی فرد را در موقعیتهای مختلف تحت‌تأثیر قرار دهد.
با ارائه الگو و چارچوبهایی راهنمایی افراد در زندگی، فرد در طول زندگی خود با قرارگرفتن در مسیر دین در نظام باوری و فکری، اهداف و تصمیمات مهم زندگی معنای عمیق‌تری می‌بخشد و در مراقبت از خود در مقابل رفتارهای پرخطر که آسیب به خود است بهتر عمل می‌کند.
دینداری می‌تواند به‌عنوان ابزار قوی برای کنترل خویشتن در مقابل رفتارهای خودآسیب‌رسان باشد. دیـن‌داری می‌تواند به اکتساب و درونی‌سازی شخصیت سالم‌تـر و مطلـوب‌تـر منجـر شـود. چارچوبهای دینـی، الگـویی را ارائه می‌دهند کـه بـه شکل‌گیری ویژگـیهای تعدیل‌یافته‌تر شخصیتی منجر می‌شود. دین می‌تواند بـر تمایل بـه رفتارهـای پرخطـر از مسیر استقرار یک نظم اخلاقی اثرگذار باشد. دیـن قواعـد خـاص اخلاقـی یا راهنماییها را در اختیار افراد قرار داده تا افراد به کنترل خویشتن از رفتارهای پرخطر بپردازند.
تأثیر دیگر دینداری بر زندگی و پیشگیری از رفتارهای پرخطر، از طریق مهارتها و دانـشهایی است کـه افراد در طول زنـدگی خود کسب می‌کنند. دیـن مـی‌تواند یک سیستم معنـایی شامل احسـاس خودارزشـمندی مثبـت، هدف‌دار بودن زندگی و خـود را شایسـته احتـرام دانستن پی نهد. این سیستم معنایی می‌تواند مانعی برای بروز رفتارهای پرخطر در افراد باشد (جزایری و همکاران، 2019).
بین طرد همسالان و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد. پژوهشهای همسو می‌توان به بخشش‌بروجنی و همکاران (2020)، احمدی و همکاران (2017) و پژوهش ارگن و همکاران (2019) اشاره کرد.
در تبیین می‌توان گفت که گروه اصلی در معرض رفتارهای پرخطر نوجوانان هستند. در این مرحله از رشد به دلیل خودمحور بودن نوجوان و شناخت‌نداشتن از نتایج رفتارهای مخاطره‌آمیز ممکن است بیشتر به کشف و تجربه موقعیتهای پرخطر گرایش پیدا کند (کلوئپ و همکاران، 2011).
عوامل مختلفی در بروز رفتارهای پرخطر دوران نوجوانی دخالت دارند که نظارت والدینی، پذیرش نوجوان از طرف همسالان مناسب، نگرش والدین و همسالان به رفتارهای پرخطر، الگوبرداری از همسالان و عدم مبادرت به رفتارهای پرخطر توسط خود والدین ازجمله عوامل مهم در بروز رفتارهای پرخطر است (نارجیسو و همکاران، 2013).
بین حمایت اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد. پژوهشهای همسو، زاددهش و باباخانی (2020)، ککویویچ و همکاران (2019) و کاپتانوویچ و همکاران (2019) است. در تبیین می‌توان گفت که حمایت اجتماعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل مقابله‌ای در برابر رفتارهای پرخطر است. هنگامی‌که افراد به دلایل مختلف، گرایش به رفتارهای پرخطر داشته باشند، وضعیت نامناسب حمایتی از هر سمتی که باشد، موجب گرایش بیشتر آنان به سمت رفتارهای پرخطر می‌شود و بالعکس (رزاقی و همکاران، 2019).
پژوهش نشان داد که دینداری، طرد همسالان و حمایت اجتماعی پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز است. با توجه به بررسیهای انجام‌شده پژوهشهایی که صرفاً نقش دینداری، طرد همسالان و حمایت اجتماعی را به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پرخطر نشان دهد، یافت نشد. این پژوهش همسو با پژوهشهای جزایری و همکاران (2019)، کلاته‌ساداتی و همکاران (2018)، کوهی و وفایی‌اقدم (2017)، افشانی و همکاران (2015)، بخشش‌بروجنی و همکاران (2020)، احمدی و همکاران (2017)، ارگن و همکاران (2019)، زاددهش و باباخانی (2020)، ککویویچ و همکاران (2019) و کاپتانوویچ و همکاران (2019) است.
در تبیین می‌توان گفت که دینداری، طرد از طرف گروه همسالان و عدم‌حمایت از طرف خانواده، مدرسه یا دوستان ازجمله عواملی است که افراد را به سمت گروهها یا رفتارهای پرخطر سوق می‌دهد، چراکه افراد در این شرایط برای اثبات استقلال، قدرت یا جلب‌توجه دیگران ممکن است به هر رفتاری دست بزنند.
دوره نوجوانی از حساس‌ترین دوره‌های رشدی است و گرایش نوجوانان به دوستان و همسالان حتی بیشتر از خانواده است و نوجوان سعی می‌کند که مورد تأیید گروه همسالانش باشد تا موردپذیرش آنها قرار گیرد و نپذیرفتن و یا طرد از گروه دوستان برای او بسیار سخت و آزاردهنده است.
از طرفی یکی از کارکردهای خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی که نوجوان به آن احساس تعلق زیادی دارد و سبک دل‌بستگی او در آنجا شکل می‌گیرد، نقش حمایتی خانواده است. این نقش می‌تواند مانند سپرحفاظتی در مقابل شرایط دشوار زندگی عمل کند و اگر این اتفاق نیفتد نوجوان احساس تنهایی و خلأ می‌کند که این موضوع می‌تواند زمینه بروز رفتارهای پرخطر را ایجاد کند. نوجوانان شهر درودزن شیراز مانند سایر نوجوانان در مرحله حساس رشدی قرار دارند که آنها نیز مانند سایر گروههای نوجوانی طرد همسالان و عدم‌حمایت خانواده می‌تواند زمینه آسیب و گرایش به رفتارهای پرخطر را در آنها ایجاد کند.
پیشنهادها
پیشنهاد می‌شود کارگاههای آموزشی نقش دینداری و نقش همسالان در رفتارهای پرخطر برای دانش‌آموزان و والدین برگزار شود. پیشنهاد می‌شود پژوهشی با عنوان نقش دینداری و تاب‌آوری خانواده بر رفتارهای پرخطر موردبررسی قرار گیرد. همچنین پژوهشی با عنوان خوداثرمندی و طرد همسالان در بروز رفتارهای پرخطر و مقیاس ارزیابی انعطاف‌پذیری و حمایت خانواده بر رفتارهای پرخطر موردبررسی قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی
تمامی اصول اخلاقی در این مقاله در نظر گرفته شده است. شرکت‌کنندگان در جریان هدف پژوهش و مراحل اجرای آن قرار گرفتند. آنها همچنین از محرمانه‌بودن اطلاعات خود اطمینان داشتند و می‌توانستند هر زمان که بخواهند مطالعه را ترک کنند و در صورت تمایل، نتایج پژوهش در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
منابع
نوجوانی دوره تغییرات زیاد و سریعِ احساسی، فیزیکی و اجتماعی است (آخنباخ و گیتلمن، 2004). اکتشاف، اتکاء به نفس، کنترل بر خود، توانایی تصمیم‌گیری مستقلانه و انتخاب از ویژگیهای این دوره است. خودمختاری، مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری در مورد سلامتی، خانواده و همسالان در دوره نوجوانی ایجاد می‌شود (فرستنبرگ، 2000). یادگیری نقشها و پذیرش مسئولیتهای جدید و مهارتهای اجتماعی از ویژگیهای دیگر این دوره است؛ ولی ازآنجاکه الگویی دقیق، شفاف و جامع درزمینه رفتار مناسب برای آنان تصویر نشده است، نوجوانان خطا و آزمایش‌کردن، اعلام تفاوت از افراد بزرگ‌سال و در بعضی موارد قواعد را نادیده می‌گیرند (شفرز، 2013).
باورهای دینی یکی از مهم‌ترین و تأثیرگـذارترین عوامل بر رفتار افراد است. اندیشمندان گوناگون معتقدند، کنترل بـر رفتار انحرافی انسانها توسط دین انجام می‌پذیرد و همیشه انسان را به طرف رفتار نیک و جزای خیر درازای آن هدایت می‌کند. اکثر اندیشمندان قدرت دین‌داران را در رعایت قانون، عدم مصـرف الکـل، مـواد افیونی و فرمان‌برداری از نرمهای اجتماعی بیان کرده‌اند (آدلر و همکاران، 2005).
صرف‌نظر از کارکردهای دین، آنچه توجه علاقه‌مندان به حوزه دین را به خود جلب کرده است، ضرورت وجود و اثرات دین در زندگی انسانها پس از ظهور مدرنیته است. از قرن پانزدهم به بعد و به دنبال دگرگونیهای ایجادشده درزمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی، فکری و فرهنگی، نهادهای جدیدی تشکیل شد. در این میان جایگاه برخی نهادهای پیشین ازجمله نهاد دین تغییر کرده است. همچنین دیدگاههای متعارضی درباره نقش و جایگاه دین در زندگی انسانها شکل‌گرفته است که باعث تداوم توجه و بررسی موضوعات مربوط به دین تا امروز شده است.
هرچند گفته می‌شود در پی توسعه مدرنیته، نفوذ و قدرت اجتماعی سازمان دین کاهش یافته است اما در مقابل، بعضی محققان همچنان بر نقش فعال و پررنگ دین در زندگی فردی و اجتماعی انسانها، معنابخشی به ابهامات زندگی سیاسی و اجتماعی و ایجاد وحدت و انسجام بین گروههای مختلف جامعه تأکید دارند. درواقع، مبتنی بر این نظریه و با توجه به شدت‌یافتن فرایندهای گسترش و نوسازی در جوامع کنونی، مذهب همچنان در تمام ابعاد خود منبعی اساسی برای معنابخشیدن به دنیا محسوب می‌شود (گیدنز، 2011).
دسته دیگر از عوامل مؤثر بر رفتارهای پرخطر، گروه همسالان هستند. هنگامی‌که کودکان وارد دوره نوجوانی می‌شوند، نقش همسالان در زندگی آنان افزایش پیدا می‌کند (ستنبرگ و موناهان، 2010). لذا، توجه نوجوانان به پذیرش و طرد همسالان نیز بیشتر می‌شود. علت اصلی که به زندگی معنا و تعمق می‌بخشد حدود تعلق و ارتباط انسان با جامعه است. بر این اساس برای نوجوانانی که احساس کمبود یا فقدان روابط اجتماعی می‌کنند، معنای زندگی از دست رفته و امکان رفتارهای پرخطر افزایش می‌یابد (رحمانی و همکاران، 2017).
در همین راستا؛ در پژوهشی نشان داده شده است که هویت گروهی تأثیر بسزایی در رفتارهای نوجوانان دارد و همسالان و به‌ویژه همسالان بزهکار تأثیر بسیاری بر رفتارهای پرخطر در نوجوانان دارند. بنابراین به دلیل اهمیت دوره نوجوانی در بروز رفتارهای پرخطر و ضرورت پیشگیری در این دوره، عوامل مهم روان‌شناختی و اجتماعی گرایش به این‌گونه رفتارها باید مورد شناسایی قرار گرفته تا در این راستا پیشگیریهای لازم انجام شود (فنسترا و همکاران، 2011).
رفتارهای پرخطر، یکی از عوامل مهم در به خطر افتادن سلامت جامعه است. امروزه یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین نگرانیهای جوامع بشری، شیوع رفتارهای پرخطر به‌خصوص در نوجوانان و جوانان است و با وجود فعالیتهای سه دهه گذشته رفتارهای مخاطره‌آمیز در سطح جهان افزایش یافته است.
یکی از دلایل رشد رفتارهای پرخطر شاید این باشد که هنوز جهان و کشورهای درحال‌توسعه به این نتیجه دست نیافته‌اند که باید انرژی بی‌پایان و جاه‌طلبی جوانان را درک کرد و به جوانان فرصت رشد داد (امینی‌پور و فروغ‌عامری، 1997).
حمایت اجتماعی از متغیرهای دیگری است که می‌تواند در کاهش رفتارهای پرخطر نقش داشته باشد (شولتز و شوارتزبرگ، 2015). مفهوم حمایت اجتماعی عبارتست از محبت، مراقبت، همراهی، احترام، توجه و کمک از سوی افراد یا گروههای دیگر مثل اعضای خانواده، دوستان و دیگران (سارافینو، 2019). در حمایت اجتماعی ادراک‌شده، ارزیابیهای افراد از در دسترس بودن حمایتها در شرایط اضطرار و موردنیاز موردنظر است (گالاکت، 2010).
نظریه‌پردازان می‌گویند که حمایت اجتماعی، شامل همه روابطی که افراد با دیگران دارند، نیست. به‌عبارت‌دیگر، ارتباط اجتماعی منابع حمایت اجتماعی نیست؛ مگر آن‌که افراد آن را به‌عنوان منبعی در دسترس یا مناسب برای رفع نیاز خود ادراک کنند. ادراک افراد از حمایت است که دارای اهمیت است نه خود حمایت (ککویویچ و همکاران، 2019).
لیا و ما (2016) نتیجه گرفتند که ارتباط بهزیستی روان‌شناختی با رفتارهای پرخطر، توسط حمایت اجتماعی ادراک‌شده تعدیل می‌شود. حمایت از سوی خانواده و دوستان، رضایت از زندگی و امیدواری، رفتارهای پرخطر را به شکل خاص تعدیل می‌کند (تانوی و همکاران، 2010).
شیراز یکی از کلان‌شهرهای ایران است که با جمعیت بالای یک‌میلیون نفر و قرارگرفتن در موقعیت جغرافیایی خاصی، سیل مهاجر از استانهای جنوبی را به سوی خود اختصاص داده است. بیشتر این مهاجران دارای تنوع فرهنگی و قومی هستند و همین عامل خود زمینه رفتارهای بزهکارانه آنان را فراهم می‌کند (احمدی و معینی، 2015).
سامانی و همکاران (2019) در مورد شیوع رفتارهای پرخطر در شیراز نشان دادند که به ترتیب استفاده از شبکه‌های اجتماعی، وابستگی به تلفن همراه و پرخاشگری نسبت به والدین دارای بیشترین شیوع هستند.
همچنین باقری و همکاران (2011) در مورد رفتارهای پرخطر شیراز گزارش کردند؛ 1260 نفر (86/ 3 درصد) از افراد موردمطالعه مرد و 201 نفر (13/ 7 درصد) زن هستند. میانگین سنی 7/ 67 ± 5/ 5 سال بود. از این تعداد 78/ 9 درصد سابقه زندان، 75/ 9 درصد سابقه اعتیاد تزریقی، 45/ 1 درصد سابقه تماس جنسی، 43/ 5 درصد سابقه خال‌کوبی خارج از زندان، 24 درصد سابقه خال‌کوبی داخل زندان، 30/ 2 درصد سابقه استفاده از تیغ مشترک در داخل زندان و 46/ 6 درصد سابقه استفاده از تیغ مشترک در خارج از زندان را داشتند. همچنین 63/ 58 درصد مبتلا به هپاتیتC، 04/ 7 درصد مبتلا به هپاتیت B، 57/ 6 درصد سابقه ابتلا به عفونتهای آمیزشی و 43/ 1 درصد مبتلا به بیماری سل بودند.
با توجه به شرایط جغرافیایی و شیوع رفتارهای پرخطر که بیان شد، بررسی رفتارهای پرخطر نوجوانان این شهر ضروری به نظر می‌رسد. از طرف دیگر؛ قشر عظیمی از افراد جامعه امروزی را نوجوانان دانش‌آموز تشکیل می‌دهند که دریافت حمایت از طرف خانواده و دیگران می‌تواند به کاهش رفتارهای پرخطر آنان کمک کند. همچنین به دلیل تأثیرپذیری نوجوانان از همسالان، رفتارهای پرخطر همسالان می‌تواند بر سرنوشت آنان تأثیر داشته باشد.
از طرف دیگر، به نظر می‌رسد که دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان عوامل مهمی در رفتارهای پرخطر باشند. به همین دلیل پژوهش حاضر با این سؤال مواجه است آیا بین دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان با رفتارهای پرخطر رابطه وجود دارد؟
پیشینه تجربی
در پژوهشهای تاج‌آبادی و همکاران (2020) با عنوان نقش دیدگاه زمانی و طرد همسالان در پیش‌بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان شهر یزد؛ زاددهش و باباخانی (2020) با عنوان تحلیل کانونی رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با رفتارهای پرخطر در نوجوانان؛ بخشش‌بروجنی و همکاران (2020) با عنوان پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس هم‌نشینی با همسالان بزهکار، افسردگی و حل مسئله؛ جزایری و همکاران (2019) با عنوان مقایسه عوامل شخصیتی و دینداری درونی و بیرونی در نوجوانان با و بدون رفتارهای پرخطر؛ رضایی‌جمالویی و همکاران (2019) با عنوان نقش سبکهای دل‌بستگی در رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر؛ کلاته‌ساداتی و همکاران (2018) با عنوان رابطه بین دینداری و رفتار پرخطر در زندگی مجردی، سبکتکین‌ریزی و موسی‌زاده (2017) با عنوان بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین کیفیت زندگی و طرد اجتماعی، احمدی و همکاران (2017) با عنوان رفتار پرخطر نوجوانان: نقش نظارت والدینی و هم‌نشینی با همسالان منحرف؛ افشاری و همکاران (2017) با عنوان بررسی شیوع رفتارهای پرخطر در دانشجویان بر اساس متغیرهای جمعیت‌شناختی؛ کوهی و وفایی‌اقدم (2018) با عنوان بررسی نقش عوامل اجتماعی در بروز رفتارهای پرخطر و زمینه اجتماعی مرتبط با آن؛ بهادری خسروشاهی (2017) با عنوان رابطه حمایت اجتماعی و شادکامی با دینداری؛ احمدی و شاحسنی (2017) با عنوان بررسی نقش پایبندی به دین در پیشگیری از رفتارهای پرخطر؛ اصغری و همکاران (2016) با عنوان نقش نظارت والدینی و خودکارآمدی در هم‌نشینی با همسالان بزهکار و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان؛ محمود صالحی و همکاران (2016) با عنوان بررسی نقش پیش‌بین دینداری در گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر با واسطه‌گری نظم‌بخشی هیجانی؛ جعفری و همکاران (2015) با عنوان رابطه دینداری و حمایت اجتماعی با شیوه‌های مقابله با تنیدگی در مادران دارای کودکان با نیازهای ویژه؛ شکری و همکاران (2015) با عنوان همبستگی رفتارهای پرخطر در نوجوانان دانش‌آموز با شیوه‌های فرزندپروری والدین آتش‌نفس (2014) با عنوان رفتارهای پرخطر شایع و عوامل خانوادگی مؤثر بر آن از دیدگاه نوجوانان نشان دادند که بین متغیرهای موردبررسی رابطه معناداری در تحقیقاتشان وجود دارد.
همچنین در پژوهشهای خارجی، شارما و همکاران (2019) با عنوان عوامل محافظتی استرس زندگی و پیامدهای سلامت رفتاری را در میان جوانان پرخطر؛ کاپتانوویچ و همکاران (2019) با عنوان حمایت اجتماعی درک‌شده، رفتارهای مشکل‌ساز مصرف مواد مخدر و افسردگی در میان مردان جوان سوءمصرف‌کننده داروهای تجویزی که با مردان رابطه جنسی دارند؛ ارگن و همکاران (2019) با عنوان رفتارهای مخاطره‌آمیز دانش‌آموزان دبیرستانی و علل آن؛ داسپی و همکاران (2019) با عنوان همسالان انحرافی و رفتارهای پرخطر نوجوان: اثر محافظتی نمایش غیرکلامی گرمی والدین؛ سـینها و همکـاران (2007) با عنوان رفتارهای پرخطر نوجوانان و مذهب؛ روتر (2007) با عنوان انتقال و نقاط عطف در آسیب‌شناسی روانی رشد؛ بـایر و همکـاران (2004) با عنوان اگر مرا دوست داری، احکام مرا حفظ کن»؛ دونـاهو (1997) با عنوان دین و رفاه نوجوانان، نشـان داد که گـرایش بـه مـذهب و فعالیتهای مذهبی در کاهش افکار خودکشی و اقدام بـه آن، مصـرف مـواد مخـدر، رفتارهـای جنسی بیش از موعد و بزهکاری اثر مثبت دارد.
با بررسی پیشینه پژوهش، تحقیقی که هم‌زمان بررسی دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان را بر رفتارهای پرخطر نوجوانان موردبررسی قرار داده باشد یافت نشد. به‌همین‌دلیل ضرورت انجام این تحقیق روشن می‌شود و از طرف دیگر نوآوری آن نیز عیان می‌شود که تاکنون با این متغیرها رفتارهای پرخطر موردبررسی قرار نگرفته‌اند. این تحقیق می‌تواند خلأ موجود را پر کند.
چارچوب نظری
نوجوانی دوره‌ای است که شاخصهای آن تغییرات سریع جسمانی، شناختی و اجتماعی است. این تغییرات در چهار حوزه رشد جنسی زیستی، شکل‌گیری هویت فردی، درگیرشدن در روابط صمیمانه، خودمختاری و استقلال موردبررسی قرار می‌گیرند. دوره نوجوانی با خطرپذیری و آزمایشگری در رفتارهایی که امکان دارد سلامتی و رفاه حال و زندگی آینده فرد را دچار اختلال کند، مشخص می‌شود (الیانی، 2020).
طبق مدل زیستی-روانی- اجتماعی عوامل مختلفی ازجمله زیستی (مانند جنسیت و هورمونها)، شناختی (ادراک از خطر و عزت‌نفس) و اجتماعی (شیوه‌های فرزندپروری والدین و رفتار همسالان) از عوامل زمینه‌ساز بروز رفتارهای پرخطر در نوجوانان هستند (ایگرا و ایروین، 1996).
در ارتباط با جرم و رفتارهای پرخطر با توجه به نظریه ساراسون می‌توان گفت که حمایت اجتماعی با کاهش ناکامیها و تقویت خودپنداره مثبت احتمال ارتکاب به رفتارهای پرخطر و جرم را کاهش می‌دهد. ازنظر ساراسون و همکاران، کسب محبت، همراهی و توجه اعضای خانواده، دوستان و سایر افراد، حمایت اجتماعی تعریف‌شده است. بعضی، حمایتهای اجتماعی را واقعیت اجتماعی و برخی آن را ناشی از ادراک فرد تلقی
می‌کنند.
حمایت اصیل عبارت است از: چگونگی و میزان ارتباطات حمایتی خاص که فرد در روابط اجتماعی در قالب آنها کمکهای ابزاری، عاطفی و اطلاعاتی را از دیگران کسب می‌کند. افراد برای برآورده‌شدن نیازهایشان بر اساس روابط اجتماعی و نوع پیوندهایی که دارند از منابع حمایتی بهره‌مند می‌شوند. روابط اجتماعی وسیع‌تر مقدار دسترسی به منابع حمایتی را نیز بیشتر می‌کند و این منابع حمایتی اجتماعی می‌تواند علاوه بر کاهش حوادث منفی زندگی مانند یک چتر حمایتی در برابر عوامل استرس‌زا اجتماعی عمل کند (علی‌پور، 2014).
از طرف دیگر؛ باورهای دینی یکی از عوامل مهم و تأثیرگـذار بر رفتار افراد است. صاحبنظران دین را عاملی کنترلی در مقابل رفتارهای انحرافی می‌دانند و همواره انسان را به اعمال نیک و پاداش در قبال این رفتارها دعوت می‌کند.
اکثر جامعه‌شناسـان بـه نقـش مذهب در درونـی‌کـردن التزامها و دنباله‌روی از قواعد اجتماعی و ایجاد رعب در زمان تخلف از قواعد پرداخته‌اند. محققان زیادی توانایی دین‌داران در قانون‌مداری، عدم مصـرف الکـل، مـواد مخـدر و اطاعـت از هنجارهای اجتماعی را تأیید کرده‌اند (آدلر و همکاران، 2005).
شکل 1. مدل نظری پژوهش
روش
روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است. ازنظر روش؛ توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری شامل همه دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز به تعداد 600 نفر بودند که بر اساس جدول مورگان 234 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. در پژوهش چهار پرسشنامه استفاده شده است:
الف) پرسشنامه دینداری: توسط گلاک و استارک (1965) برای سنجیدن نگرشها و باورهای دینی و دینداری ساخته شده است و دارای 26 گویه با یک مقیاس لیکرت پنج‌درجه‌ای (کاملاً موافق تا کاملاً مخالف) که هر ماده دارای ارزشی بین 1 تا 5 است. در پژوهش تقوی‌نیا و متوسل‌آرانی (2017) روایی محتوای تأیید و پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ 70/ 0 گزارش شد. در این پژوهش پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 83/ 0 به دست آمد.
ب) مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی: توسط زاده‌محمدی و احمدآبادی (2011) ساخته شده و 34 گویه آسیب‌پذیری نوجوانان را در 6 دسته رفتارهای پرخطر شامل رانندگی خطرناک، خشونت، سیگارکشیدن، مصرف مواد مخدر، مصرف الکل و دوستی با جنس مخالف را در یک طیف 5 گزینه‌ای از کاملاً موافق (5) تا کاملاً مخالف (1) می‌سنجد. پرسشنامه در پژوهش زاده‌محمدی و احمدآبادی (2011) هنجار شده و میزان آلفای کرونباخ برای رانندگی پرخطر 74/ 0، مصرف سیگار 93/ 0، روان‌گردان و مواد مخدر 90/ 0، الکل 90/ 0، خشونت 78/ 0، دوستی با ناهم‌جنس 83/ 0 و رفتار جنسی 87/ 0 به دست آمد. در این پژوهش پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 87/ 0 به دست آمد.
ج) پرسشنامه طرد همسالان: توسط طهماسیان و گل‌میرزایی (2009) و در قالب 15 سؤال طراحی شده است که احساس نوجوان از مطرود یا محبوب بودن را در گروه همسالان می‌سنجد و دارای دو خرده‌مقیاس پذیرش همسالان و طرد همسالان است. نمره‌گذاری بر اساس طیف لیکرت 5 درجه‌ای بوده و از (قویاً در مورد من صادق است= 1) تا (به‌هیچ‌وجه در مورد من صادق نیست= 5) را شامل می‌شود. همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ برابر با 91/ 0 توسط طهماسبیان و گل‌میرزایی (2009) گزارش شده است. در پژوهش حاضر پایایی با آلفای کرونباخ 89/ 0 به دست آمد.
د) پرسشنامه حمایت اجتماعی: فلمینگ و همکاران آن را در سال 1982 تدوین کرده‌اند، دارای 5 خرده مقیاس و 25 سؤال؛ حمایت ادراک‌شده از خانواده، حمایت ادراک‌شده از دوستان، عقیده و نظر درباره اهمیت حمایت اجتماعی و حمایت ادراک‌شده عمومی است. شیوه نمره‌گذاری این مقیاس، به‌صورت صفر (0) و یک (1) است. رستمی و احمدنیا (2010) پایایی از طریق آلفای کرونباخ برابر 81/ 0 گزارش و روایی آن را تأیید کرد. در پژوهش حاضر پایایی با آلفای کرونباخ 85/ 0 به دست آمد.
یافته‌ها
بین دینداری و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی وجود دارد.
جدول شماره 1. ماتریس همبستگی بین دینداری و رفتار پرخطر در بین دانش‌آموزان
بین تمامی مؤلفه‌های دینداری و متغیر رفتار پرخطر رابطه معنادار و منفی برقرار است و سه مؤلفه مناسکی، اعتقادی و عاطفی بیشترین مقدار ضریب را به دارند (متوسط 84 درصد) و مؤلفه پیامدی (r=-0/ 79 , sig=0.000) کمترین ضریب همبستگی را به خود نسبت داده است. همچنین در متغیر دینداری به‌صورت کلی با ضریب همبستگی (85/ 0-)، سطح معناداری (0.000=Sig) و با اطمینان 99 درصد، بین متغیر دینداری و رفتار پرخطر رابطه معنی‌دار منفی و غیرمستقیم وجود دارد.
بین طرد همسالان و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
جدول شماره 2. ماتریس همبستگی متغیر مستقل طرد همسالان و متغیر وابسته رفتار پرخطر
بین تمامی مؤلفه‌های طرد همسالان و متغیر رفتار پرخطر رابطه معنادار و برقرار است. این رابطه در مؤلفه طرد به‌صورت مثبت و مستقیم است. همچنین در مؤلفه پذیرش به‌صورت منفی و معکوس است.
بین حمایت اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
جدول شماره 3. ماتریس همبستگی متغیر مستقل حمایت اجتماعی و متغیر وابسته رفتار پرخطر
بین تمامی مؤلفه‌های حمایت اجتماعی و متغیر رفتار پرخطر رابطه معنادار و منفی برقرار است. به عبارتی هرچه حمایت ادراک‌شده از خانواده زیادتر شده است، هرچه حمایت ادراک‌شده از دوستان افزایش یافته است، هرچه اهمیت حمایت اجتماعی بیشتر دیده شده است و هر چه حمایت ادراک‌شده عمومی افزایش یافته است به‌تناسب بروز رفتارهای پرخطر روند کاهشی داشته است. در این میان مؤلفه حمایت ادراک‌شده از دوستان (با مقدار ضریب 703/ 0-) بیشترین مقدار ضریب را به خود اختصاص داده است و مؤلفه حمایت ادراک‌شده عمومی (r=-0/ 28,sig=0.000) کمترین ضریب همبستگی را به خود نسبت داده است. همچنین در مورد متغیر حمایت اجتماعی به‌صورت کلی با ضریب همبستگی (84/ 0-)، سطح معناداری (0.000=Sig) و با اطمینان 99 درصد، بین متغیر حمایت اجتماعی و رفتار پرخطر رابطه معنی‌دار منفی و غیرمستقیم وجود دارد.
رگرسیون چندمتغیره
دینداری، طرد همسالان و حمایت اجتماعی پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز است.
جدول شماره 4. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری برای پیش‌بینی وقوع رفتارهای پرخطر از طریق ابعاد دینداری
مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد که مدل مذکور چند درصد از واریانس رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. به این معنی که چهار زیرمقیاس اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی 68 درصد از واریانس رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند؛ زیرا مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 68/ 0 است که درصورتی‌که این مقدار در 100 ضرب شود برابر با 68 درصد خواهد شد. همان‌گونه که از مقادیر احتمال هریک از متغیرها دیده می‌شود دو زیرمقیاس اعتقادی و مناسکی هستند که به‌صورت معناداری رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کنند. در تبیین نتایج این‌گونه مطرح می‌شود که با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره اعتقادی، نمره رفتار پرخطر 49/ 0- انحراف استاندارد کاهش خواهد یافت. معادله رگرسیون آن:
Y=163.517-1.793X1-0.186X2+0.911X3-2.025X4
این مدل حاکی از رابطه منفی X1 و X4 با Y یعنی بروز رفتار پرخطر است. آزمون t نشان می‌دهد که متغیرهای X2 و X3 در مدل اثر معنی‌داری بر Y ندارند زیرا مقدار معناداری برای این دو متغیر به ترتیب برابر 66/ 0 و 07/ 0 بوده که بزرگ‌تر از 05/ 0 است.
جدول 5. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری برای پیش‌بینی وقوع رفتارهای پرخطر از طریق ابعاد طرد همسالان
مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد که مدل مذکور چند درصد از واریانس رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. به این معنی که دو زیرمقیاس پذیرش در دوستان و طرد از سوی دوستان 46 درصد از واریانس رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند؛ زیرا مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده برابر با 46/ 0 است که درصورتی‌که این مقدار در 100 ضرب شود برابر با 46 درصد خواهد شد. از مقادیر احتمال هر یک از متغیرها تنها زیر مقیاس طرد هست که به‌صورت معناداری رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. در تفسیر این‌گونه مطرح می‌شود که با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره طرد، نمره رفتار پرخطر 44/ 0 انحراف استاندارد افزایش خواهد یافت. معادله رگرسیون آن: Y=79.008-0.787X1+2.006X2
این مدل حاکی از رابطه منفی X1 با Y یعنی بروز رفتار پرخطر است، همچنین بیان‌گر رابطه مثبت X2 با رفتار پرخطر است؛ اما اگر دقت شود مشاهده می‌شود که آزمون t نشان می‌دهد که متغیر X1 در مدل اثر معنی‌داری بر Y ندارند زیرا مقدار معناداری برای این متغیر برابر 06/ 0 بوده که بزرگ‌تر از 05/ 0 است.
جدول 6. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری برای پیش‌بینی وقوع رفتارهای پرخطر از طریق ابعاد حمایت اجتماعی
مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان می‌دهد که مدل مذکور چند درصد از واریانس رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند. به این معنی که چهار زیرمقیاس خانواده، دوستان، حمایت و عمومی 69 درصد از واریانس رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کند.
شاخص بعدی میزان بتای هر متغیر است. همان‌گونه که از مقادیر P-Value هر یک از متغیرها دیده می‌شود چهار زیرمقیاس به‌صورت معناداری رفتار پرخطر را پیش‌بینی می‌کنند. در تبیین نتایج این‌گونه می‌توان گفت با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره حمایت ادراک‌شده از خانواده، نمره رفتار پرخطر 19/ 0- انحراف استاندارد کاهش خواهد یافت. همچنین با افزایش یک انحراف استاندارد در نمره حمایت ادراک‌شده از دوستان، نمره رفتار پرخطر 61/ 0- انحراف استاندارد کمتر خواهد رفت. معادله رگرسیون آن:
Y=162.69-2.5X1-8.42X2-4.2X3-3.61X4
این مدل حاکی از رابطه منفی تمامی ریز مؤلفه‌های حمایت اجتماعی با Y یعنی بروز رفتار پرخطر است، اگر دقت شود مشاهده می‌شود که آزمون t نشان می‌دهد که تمامی متغیرها در مدل اثر معنی‌داری بر Y داشته‌اند و مقدار معناداری برای این دو متغیر به ترتیب برابر 000/ 0 بوده که کوچک‌تر از 05/ 0 است.بحث
پژوهش با هدف بررسی دینداری، حمایت اجتماعی و طرد همسالان بر رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شیراز انجام یافت. بین دینداری و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد. ازجمله پژوهشهای همسو می‌توان به پژوهش جزایری و همکاران (2019)، کلاته‌ساداتی و همکاران (2018)، کوهی و وفایی‌اقدم (2017) و افشانی و همکاران (2015) اشاره کرد. در تبیین می‌توان گفت که با توجه به این‌که در همه ادیان از دین به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اثربخش در زندگی با کیفیت یاد می‌شود و انسانی که بتواند خود را پاکیزه از پیرامون خود نگه دارد می‌تواند به‌عنوان برگزیده خداوند روی زمین معنای زندگی فرد را در موقعیتهای مختلف تحت‌تأثیر قرار دهد.
با ارائه الگو و چارچوبهایی راهنمایی افراد در زندگی، فرد در طول زندگی خود با قرارگرفتن در مسیر دین در نظام باوری و فکری، اهداف و تصمیمات مهم زندگی معنای عمیق‌تری می‌بخشد و در مراقبت از خود در مقابل رفتارهای پرخطر که آسیب به خود است بهتر عمل می‌کند.
دینداری می‌تواند به‌عنوان ابزار قوی برای کنترل خویشتن در مقابل رفتارهای خودآسیب‌رسان باشد. دیـن‌داری می‌تواند به اکتساب و درونی‌سازی شخصیت سالم‌تـر و مطلـوب‌تـر منجـر شـود. چارچوبهای دینـی، الگـویی را ارائه می‌دهند کـه بـه شکل‌گیری ویژگـیهای تعدیل‌یافته‌تر شخصیتی منجر می‌شود. دین می‌تواند بـر تمایل بـه رفتارهـای پرخطـر از مسیر استقرار یک نظم اخلاقی اثرگذار باشد. دیـن قواعـد خـاص اخلاقـی یا راهنماییها را در اختیار افراد قرار داده تا افراد به کنترل خویشتن از رفتارهای پرخطر بپردازند.
تأثیر دیگر دینداری بر زندگی و پیشگیری از رفتارهای پرخطر، از طریق مهارتها و دانـشهایی است کـه افراد در طول زنـدگی خود کسب می‌کنند. دیـن مـی‌تواند یک سیستم معنـایی شامل احسـاس خودارزشـمندی مثبـت، هدف‌دار بودن زندگی و خـود را شایسـته احتـرام دانستن پی نهد. این سیستم معنایی می‌تواند مانعی برای بروز رفتارهای پرخطر در افراد باشد (جزایری و همکاران، 2019).
بین طرد همسالان و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد. پژوهشهای همسو می‌توان به بخشش‌بروجنی و همکاران (2020)، احمدی و همکاران (2017) و پژوهش ارگن و همکاران (2019) اشاره کرد.
در تبیین می‌توان گفت که گروه اصلی در معرض رفتارهای پرخطر نوجوانان هستند. در این مرحله از رشد به دلیل خودمحور بودن نوجوان و شناخت‌نداشتن از نتایج رفتارهای مخاطره‌آمیز ممکن است بیشتر به کشف و تجربه موقعیتهای پرخطر گرایش پیدا کند (کلوئپ و همکاران، 2011).
عوامل مختلفی در بروز رفتارهای پرخطر دوران نوجوانی دخالت دارند که نظارت والدینی، پذیرش نوجوان از طرف همسالان مناسب، نگرش والدین و همسالان به رفتارهای پرخطر، الگوبرداری از همسالان و عدم مبادرت به رفتارهای پرخطر توسط خود والدین ازجمله عوامل مهم در بروز رفتارهای پرخطر است (نارجیسو و همکاران، 2013).
بین حمایت اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز رابطه معنی‌داری وجود دارد. پژوهشهای همسو، زاددهش و باباخانی (2020)، ککویویچ و همکاران (2019) و کاپتانوویچ و همکاران (2019) است. در تبیین می‌توان گفت که حمایت اجتماعی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل مقابله‌ای در برابر رفتارهای پرخطر است. هنگامی‌که افراد به دلایل مختلف، گرایش به رفتارهای پرخطر داشته باشند، وضعیت نامناسب حمایتی از هر سمتی که باشد، موجب گرایش بیشتر آنان به سمت رفتارهای پرخطر می‌شود و بالعکس (رزاقی و همکاران، 2019).
پژوهش نشان داد که دینداری، طرد همسالان و حمایت اجتماعی پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر متوسطه دوم منطقه درودزن شهر شیراز است. با توجه به بررسیهای انجام‌شده پژوهشهایی که صرفاً نقش دینداری، طرد همسالان و حمایت اجتماعی را به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پرخطر نشان دهد، یافت نشد. این پژوهش همسو با پژوهشهای جزایری و همکاران (2019)، کلاته‌ساداتی و همکاران (2018)، کوهی و وفایی‌اقدم (2017)، افشانی و همکاران (2015)، بخشش‌بروجنی و همکاران (2020)، احمدی و همکاران (2017)، ارگن و همکاران (2019)، زاددهش و باباخانی (2020)، ککویویچ و همکاران (2019) و کاپتانوویچ و همکاران (2019) است.
در تبیین می‌توان گفت که دینداری، طرد از طرف گروه همسالان و عدم‌حمایت از طرف خانواده، مدرسه یا دوستان ازجمله عواملی است که افراد را به سمت گروهها یا رفتارهای پرخطر سوق می‌دهد، چراکه افراد در این شرایط برای اثبات استقلال، قدرت یا جلب‌توجه دیگران ممکن است به هر رفتاری دست بزنند.
دوره نوجوانی از حساس‌ترین دوره‌های رشدی است و گرایش نوجوانان به دوستان و همسالان حتی بیشتر از خانواده است و نوجوان سعی می‌کند که مورد تأیید گروه همسالانش باشد تا موردپذیرش آنها قرار گیرد و نپذیرفتن و یا طرد از گروه دوستان برای او بسیار سخت و آزاردهنده است.
از طرفی یکی از کارکردهای خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی که نوجوان به آن احساس تعلق زیادی دارد و سبک دل‌بستگی او در آنجا شکل می‌گیرد، نقش حمایتی خانواده است. این نقش می‌تواند مانند سپرحفاظتی در مقابل شرایط دشوار زندگی عمل کند و اگر این اتفاق نیفتد نوجوان احساس تنهایی و خلأ می‌کند که این موضوع می‌تواند زمینه بروز رفتارهای پرخطر را ایجاد کند. نوجوانان شهر درودزن شیراز مانند سایر نوجوانان در مرحله حساس رشدی قرار دارند که آنها نیز مانند سایر گروههای نوجوانی طرد همسالان و عدم‌حمایت خانواده می‌تواند زمینه آسیب و گرایش به رفتارهای پرخطر را در آنها ایجاد کند.
پیشنهادها
پیشنهاد می‌شود کارگاههای آموزشی نقش دینداری و نقش همسالان در رفتارهای پرخطر برای دانش‌آموزان و والدین برگزار شود. پیشنهاد می‌شود پژوهشی با عنوان نقش دینداری و تاب‌آوری خانواده بر رفتارهای پرخطر موردبررسی قرار گیرد. همچنین پژوهشی با عنوان خوداثرمندی و طرد همسالان در بروز رفتارهای پرخطر و مقیاس ارزیابی انعطاف‌پذیری و حمایت خانواده بر رفتارهای پرخطر موردبررسی قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی
تمامی اصول اخلاقی در این مقاله در نظر گرفته شده است. شرکت‌کنندگان در جریان هدف پژوهش و مراحل اجرای آن قرار گرفتند. آنها همچنین از محرمانه‌بودن اطلاعات خود اطمینان داشتند و می‌توانستند هر زمان که بخواهند مطالعه را ترک کنند و در صورت تمایل، نتایج پژوهش در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
منابع
Adler, F., Mueller, Gerhard OW, Laufer, William S, Mátyás, Bódig, Éva, B Varga, & Miklós, L. (2005). Kriminológia: Osiris.
Afshari, A., Barzegari, A., & Esmali, A. (2017). Prevalence of high-risk behaviors among students based on demographic variables. JNIP 1(4), 29-42. URL: http://jnip.ir/article-1-133-en.html
Ahmadi, A., & Shahsani, A. (2016). Studying the role of religious adherence in preventing high-risk behaviors among 18-30-year-old youth in Estehban and Fasa cities. Journal of Social Sciences, (5)1, 52-67.
Ahmadi, H., & Moeini, M. (2015). An Investigation of the Relationship between Social Skills and High Risk Behaviors among the Youth: the Case of Shiraz City. Strategic Research on Social Problems, 4(1), 1-24. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23221453.1394.4.1.2.0
Ahmadi, Kh, Khodadadi Sengdeh, J, Mollazamani, A, M, Khanzadeh, & Amini Manesh, S. (2013). Adolescents’high risk behavior: The role of parental monitoring and affiliation with deviant peers. QJCR, 12 (48), 4-22. https://doi.org/10.5812/ijhrba.8554
Alipour, A. (2013). The relationship between social support and body safety indicators in healthy people: a study of the general effect model. Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 5(2), 139-134.
Asghari, F., Sadeghi, A., Ghasemi, R., & Dargahi, S. (2015). The role of parental supervision and self-efficacy in hanging out with delinquent peers and risky behaviors of high school students. Journal of Criminal Law, (5)2, 33-48. https://jol.guilan.ac.ir/article_1392.html?lang=en
Atashnafas, E., Ghorbani, R., Tabatabaee, S. M., Abdoos, H., Abbas Poor, S., & Mahmoudian, A. R.. (2014). Prevalent High Risk Behaviors and Important Family Factors From the Point of View of Adolescents: A Qualitative Research. Journal of Family Research, 10(2), 217-233. https://jfr.sbu.ac.ir/article_96577.html?lang=fa
Aughinbaugh, A., & Gittleman, M. (2004). Maternal employment and adolescent risky behavior. Journal of Health Economics, 23(4), 815-838. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2003.11.005
Bagheri, P., Faramarzi, H., & Thabit, M. (1390). Investigating risk factors in HIV infected patients covered by Shiraz University of Medical Sciences. Journal of Isfahan College, 157(29), 531-523. https://jims.mui.ac.ir/article_13544.html?lang=fa
Bahadorikhosroshhi, J. (2017). Relationship of Social Support and Happiness with Religiosity. Islamic Perspective on Educational Science, 5(9), 129-142. https://jims.mui.ac.ir/article_13544.html
Baier, Colin J, & Wright, Bradley RE. (2001). “If you love me, keep my commandments”: A meta-analysis of the effect of religion on crime. Journal of research in crime and delinquency, 38(1), 3-21. https://doi.org/10.1177/0022427801038001001
Bakhshesh Boroujrni M, Hashemi T, & Farajpour Niri, S. (2019). Predicting high-risk behaviors based on associating with delinquent peers, depression, and problem solving. Etiadpajohi, 13 (53), 235-252.URL: http://etiadpajohi.ir/article-1-2097-en.html
Daspe, Marie‐Ève, A., Reout, R., Michelle C, Shapiro, Lauren AS, & Margolin, G. (2019). Deviant peers and adolescent risky behaviors: The protective effect of nonverbal display of parental warmth. Journal of research on adolescence, 29(4), 863-878. https://doi.org/10.1111/jora.12418
Donahue, Michael J, & Benson, Peter L. (1995). Religion and the well‐being of adolescents. Journal of social issues, 51(2), 145-160. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1995.tb01328.x
Ergene, T., Özer, A., Gençtanırım-kurt, D., Arıcı-şahin, F., Demirtaş-zorbaz, S., Kızıldağ, S. & Hoard, P. (2019). The risk behaviors of high school students and causes thereof: A qualitative study. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 197-217. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037862
Feenstra, H., Ruiter, Robert AC, & Kok, G. (2010). Social-cognitive correlates of risky adolescent cycling behavior. BMC public health, 10, 1-7. https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-408
Fleming, R., Baum, A., Gisriel, Martha M, & Gatchel, Robert J. (1982). Mediating influences of social support on stress at Three Mile Island. Journal of Human stress, 8(3), 14-23. https://doi.org/10.1080/0097840X.1982.9936110
Furstenberg, Frank F. (2000). The sociology of adolescence and youth in the 1990s: A critical commentary. Journal of Marriage and Family, 62(4), 896-910. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.00896.x
Giddens, A. (1390). Sociology. Translated by Hasan Chavoshian, Tehran: Ni Publishing. (1390). Sociology (H. Chavoshian, Trans.). Tehran: Ney.
Gülaçtı, F.. (2010). The effect of perceived social support on subjective well-being. Procedia-Social and behavioral sciences, 2(2), 3844-3849. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.602
Igra, V., & Irwin Jr, Charles E. (1996). Theories of adolescent risk-taking behavior Handbook of adolescent health risk behavior (pp. 35-51): Springer.
jafari, E., Esmaeili, A., & Atadokht, A. (2015). The Relationship between Religiosity and Social Support with Coping Styles in the Mothers of Children with Special Needs. Psychology of Exceptional Individuals, 5(18), 89-99. https://doi.org/10.22054/jpe.2015.1546
Jazayeri, S. S., Asgharnezhad Farid, A., & Khaghani, M. (2020). Comparison of the personality components and the internal and external religious beliefs of adolescents with and without high-risk behaviors. Cultural Psychology, 3(2), 54-71. https://doi.org/10.30487/jcp.2020.199960.1075
Kalate Sadati, A, Hijazi, H, & Moradinejad, E. (2019). The relationship between religiosity and risky behavior in single life; A survey study of women in Yazd city 2017. Women in development and politics, 17(1), 27-42.
Kecojevic, A., Basch, Corey H, Kernan, William D, Montalvo, Y., & Lankenau, Stephen E. (2019). Perceived social support, problematic drug use behaviors, and depression among prescription drugs-misusing young men who have sex with men. Journal of drug issues, 49(2), 324-337. https://doi.org/10.1177/0022042619829246
Kloep, M., Güney, N, Çok, Figen, & Simsek, ÖF. (2009). Motives for risk-taking in adolescence: A cross-cultural study. Journal of adolescence, 32(1), 135-151. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2007.10.010
Kohi, K, & Vafai-Aghdam, T. (2016). Examining the factors related to risky behaviors. Eastern Azerbaijan Police Science Quarterly, 7(3), 64-39.
Lai, Catie CW, & Ma, Cecilia MS. (2016). The mediating role of social support in the relationship between psychological well-being and health-risk behaviors among Chinese university students. Health psychology open, 3(2), 2055102916678106. https://doi.org/10.1177/2055102916678106
MahmoudSalehi, H., Aflaksir, A.A., & Mohammadi, N. (2015). Examining the role of foresight in adolescents’ tendency to risky behaviors with the mediation of emotional regulation. Health Psychology, 15(3), 102-188.
Nargiso, Jessica E, Becker, Sara J, Wolff, Jennifer C, Uhl, Kristen M, Simon, Valerie, Spirito, Anthony, & Prinstein, Mitchell J. (2012). Psychological, peer, and family influences on smoking among an adolescent psychiatric sample. Journal of substance abuse treatment, 42(3), 310-318. https://doi.org/10.1016/j.jsat.2011.07.010
Olyani, S., Tehrani, H., Esmaily, H., Rezaii, Mohammadreza Mohammadzadeh, & Vahedian-Shahroodi, M. (2020). Assessment of health literacy with the Newest Vital Sign and its correlation with body mass index in female adolescent students. International journal of adolescent medicine and health, 32(2), 20170103. https://doi.org/10.1515/ijamh-2017-0103
Rahmani, R. (1396). Religiosity and investigation of religious beliefs in young people. Paper presented at the The third international conference on new researches in humanities.
Razaghi I, Sobhi Garamaleki N, Raduons S, & Vakili abasalilo. S. (2020). The Role of Social Support and Cognitive Emotion Regulation in Relapse Prevention of Individuals with Drugs Abuse Disorders. Etiadpajohi 14(55), 245-262. URL: http://etiadpajohi.ir/article-1-2096-en.html
Rezaei Jamaloui, H, Hosni, J, & Noormohammadi Najafabadi, M. (1398). The role of attachment styles in the high-risk behaviors of high school boys, Knowledge and research in applied psychology. Knowledge and research in applied psychology, (75)1, 112-121. https://www.sid.ir/paper/163867/en
Rostami, S., & Ahmadnia, S. (2011). Determining perceived social support in predicting social adjustment of female high school students. Social Research Quarterly, (5) 11: 146-130. Social Research Quarterly, (5) 11, 146-130. https://sid.ir/paper/164879/fa
Rutter, M. (1996). Transitions and turning points in developmental psychopathology: As applied to the age span between childhood and mid-adulthood. International Journal of Behavioral Development, 19(3), 603-626. https://doi.org/10.1080/016502596385712
Saboktakin, G, & Musazadeh, A. (2017). A Sociological Survey on Relationship between Quality of Life and Social Exclusion. Socio-Cultural Strategy,, 6(23), 253-221. https://rahbordfarhangi.csr.ir/article_125899.html?lang=en
Samani, S., Moradi, Mahnaz;, & Afrasabi, Zahra. (1398). Investigating the prevalence of high-risk behaviors among teenage girls in Shiraz. Paper presented at the The fourth national conference of cognitive educational psychology.
Sarafino, E. (2019). Health psychology (E. M. Forough Shafiei, Hassan Iftikhar Ardabili, Gholamreza Garmaroudi, Seyed Ali Ahmadi Abhari, Ali Montazeri Moghadam, Paryosh Qavamian, Abolqasem Jazayeri, Seyed Mehdi Nouraei, and Abolhassan Nadim, Trans.). Tehran: Roshe.
Schulz, U., & Schwarzer, R. (2005). Long-term effects of spousal support on coping with cancer after surgery. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(5), 716-732. https://doi.org/10.1521/jscp.23.5.716.50746
Shafers, B. (1392). Basics of sociology of youth (R. Karamatullah, Trans.). Tehran: Ney.
Sharma, S., Mustanski, B., Dick, D., Bolland, J. & Kertes, Darlene A. (2019). Protective factors buffer life stress and behavioral health outcomes among high-risk youth. Journal of Abnormal Child Psychology, 47, 1289-1301. https://doi.org/10.1007/s10802-019-00515-8
Shokri N, Yusefi M, Safaye Rad I, Akbari T, Musavi S, & Nazari. H. (2015). Correlation between risky behaviors in the pre-university adolescent students in Hamadan with Parents’ child raising method. JHPM 5(1), 73-82. URL: http://jhpm.ir/article-1-547-en.html
Sinha, Jill W, Cnaan, Ram A., & Gelles, Richard J. (2007). Adolescent risk behaviors and religion: Findings from a national study. Journal of adolescence, 30(2), 231-249. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2006.02.005
Steinberg, L., & Monahan, Kathryn C. (2007). Age differences in resistance to peer influence. Developmental psychology, 43(6), 1531. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.43.6.1531
Taghavinia, M., & Motavassel, M. (2015). Taghavinia M, Motavassel M. The Relationship between Religiosity and Academic Achievement in Students of Tehran University of Medical Sciences. Iranian Journal of Medical Education, 15 19-26. URL: http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3469-en.html
Tahmasian, K., & Gholamrezaee, M. (2009). The Relationship between Self-efficacy and Peer Rejection. Journal of Modern Psychological Researches, 4(14), 107-123. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_4310.html?lang=en
Tajabadi Z, Dehghani F, & M, Saehzadeh. (2020). The Role of Time Perspective and Peer Rejection in Predicting High-Risk Behaviors of Adolescents of Yazd City. Iran J Health Educ Health Promot 8(2) 129-141. URL: http://journal.ihepsa.ir/article-1-1275-en.html
Thanoi, Wareerat, Phancharoenworakul, K., Thompson, Elaine A, Panitrat, R., & Nityasuddhi, D. (2010). Thai adolescent suicide risk behaviors: testing a model of negative life events, rumination, emotional distress, resilience and social support. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 14(3), 187-202. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/PRIJNR/article/view/6274
Zaddahesh, B., & Babakhani, V. (2020). The Canonical Analysis of the Relationship between Perceived Social Support and High Risk Behaviors in Adolescents.. Rooyesh 2020; 9 (5):173-180, 9 (5) 173-180.
Zadeh Mohammadi, A., & Ahmadabadi, Z. (2008). Examining high-risk behaviors among teenagers, strategies to prevent crime in the family environment. Journal of Family Research (8)2, 485-467. https://www.sid.ir/paper/122503/en
Afshari, A., Barzegari, A., & Esmali, A. (2017). Prevalence of high-risk behaviors among students based on demographic variables. JNIP 1(4), 29-42. URL: http://jnip.ir/article-1-133-en.html
Ahmadi, A., & Shahsani, A. (2016). Studying the role of religious adherence in preventing high-risk behaviors among 18-30-year-old youth in Estehban and Fasa cities. Journal of Social Sciences, (5)1, 52-67.
Ahmadi, H., & Moeini, M. (2015). An Investigation of the Relationship between Social Skills and High Risk Behaviors among the Youth: the Case of Shiraz City. Strategic Research on Social Problems, 4(1), 1-24. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23221453.1394.4.1.2.0
Ahmadi, Kh, Khodadadi Sengdeh, J, Mollazamani, A, M, Khanzadeh, & Amini Manesh, S. (2013). Adolescents’high risk behavior: The role of parental monitoring and affiliation with deviant peers. QJCR, 12 (48), 4-22. https://doi.org/10.5812/ijhrba.8554
Alipour, A. (2013). The relationship between social support and body safety indicators in healthy people: a study of the general effect model. Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 5(2), 139-134.
Asghari, F., Sadeghi, A., Ghasemi, R., & Dargahi, S. (2015). The role of parental supervision and self-efficacy in hanging out with delinquent peers and risky behaviors of high school students. Journal of Criminal Law, (5)2, 33-48. https://jol.guilan.ac.ir/article_1392.html?lang=en
Atashnafas, E., Ghorbani, R., Tabatabaee, S. M., Abdoos, H., Abbas Poor, S., & Mahmoudian, A. R.. (2014). Prevalent High Risk Behaviors and Important Family Factors From the Point of View of Adolescents: A Qualitative Research. Journal of Family Research, 10(2), 217-233. https://jfr.sbu.ac.ir/article_96577.html?lang=fa
Aughinbaugh, A., & Gittleman, M. (2004). Maternal employment and adolescent risky behavior. Journal of Health Economics, 23(4), 815-838. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2003.11.005
Bagheri, P., Faramarzi, H., & Thabit, M. (1390). Investigating risk factors in HIV infected patients covered by Shiraz University of Medical Sciences. Journal of Isfahan College, 157(29), 531-523. https://jims.mui.ac.ir/article_13544.html?lang=fa
Bahadorikhosroshhi, J. (2017). Relationship of Social Support and Happiness with Religiosity. Islamic Perspective on Educational Science, 5(9), 129-142. https://jims.mui.ac.ir/article_13544.html
Baier, Colin J, & Wright, Bradley RE. (2001). “If you love me, keep my commandments”: A meta-analysis of the effect of religion on crime. Journal of research in crime and delinquency, 38(1), 3-21. https://doi.org/10.1177/0022427801038001001
Bakhshesh Boroujrni M, Hashemi T, & Farajpour Niri, S. (2019). Predicting high-risk behaviors based on associating with delinquent peers, depression, and problem solving. Etiadpajohi, 13 (53), 235-252.URL: http://etiadpajohi.ir/article-1-2097-en.html
Daspe, Marie‐Ève, A., Reout, R., Michelle C, Shapiro, Lauren AS, & Margolin, G. (2019). Deviant peers and adolescent risky behaviors: The protective effect of nonverbal display of parental warmth. Journal of research on adolescence, 29(4), 863-878. https://doi.org/10.1111/jora.12418
Donahue, Michael J, & Benson, Peter L. (1995). Religion and the well‐being of adolescents. Journal of social issues, 51(2), 145-160. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1995.tb01328.x
Ergene, T., Özer, A., Gençtanırım-kurt, D., Arıcı-şahin, F., Demirtaş-zorbaz, S., Kızıldağ, S. & Hoard, P. (2019). The risk behaviors of high school students and causes thereof: A qualitative study. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 197-217. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037862
Feenstra, H., Ruiter, Robert AC, & Kok, G. (2010). Social-cognitive correlates of risky adolescent cycling behavior. BMC public health, 10, 1-7. https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-408
Fleming, R., Baum, A., Gisriel, Martha M, & Gatchel, Robert J. (1982). Mediating influences of social support on stress at Three Mile Island. Journal of Human stress, 8(3), 14-23. https://doi.org/10.1080/0097840X.1982.9936110
Furstenberg, Frank F. (2000). The sociology of adolescence and youth in the 1990s: A critical commentary. Journal of Marriage and Family, 62(4), 896-910. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.00896.x
Giddens, A. (1390). Sociology. Translated by Hasan Chavoshian, Tehran: Ni Publishing. (1390). Sociology (H. Chavoshian, Trans.). Tehran: Ney.
Gülaçtı, F.. (2010). The effect of perceived social support on subjective well-being. Procedia-Social and behavioral sciences, 2(2), 3844-3849. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.602
Igra, V., & Irwin Jr, Charles E. (1996). Theories of adolescent risk-taking behavior Handbook of adolescent health risk behavior (pp. 35-51): Springer.
jafari, E., Esmaeili, A., & Atadokht, A. (2015). The Relationship between Religiosity and Social Support with Coping Styles in the Mothers of Children with Special Needs. Psychology of Exceptional Individuals, 5(18), 89-99. https://doi.org/10.22054/jpe.2015.1546
Jazayeri, S. S., Asgharnezhad Farid, A., & Khaghani, M. (2020). Comparison of the personality components and the internal and external religious beliefs of adolescents with and without high-risk behaviors. Cultural Psychology, 3(2), 54-71. https://doi.org/10.30487/jcp.2020.199960.1075
Kalate Sadati, A, Hijazi, H, & Moradinejad, E. (2019). The relationship between religiosity and risky behavior in single life; A survey study of women in Yazd city 2017. Women in development and politics, 17(1), 27-42.
Kecojevic, A., Basch, Corey H, Kernan, William D, Montalvo, Y., & Lankenau, Stephen E. (2019). Perceived social support, problematic drug use behaviors, and depression among prescription drugs-misusing young men who have sex with men. Journal of drug issues, 49(2), 324-337. https://doi.org/10.1177/0022042619829246
Kloep, M., Güney, N, Çok, Figen, & Simsek, ÖF. (2009). Motives for risk-taking in adolescence: A cross-cultural study. Journal of adolescence, 32(1), 135-151. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2007.10.010
Kohi, K, & Vafai-Aghdam, T. (2016). Examining the factors related to risky behaviors. Eastern Azerbaijan Police Science Quarterly, 7(3), 64-39.
Lai, Catie CW, & Ma, Cecilia MS. (2016). The mediating role of social support in the relationship between psychological well-being and health-risk behaviors among Chinese university students. Health psychology open, 3(2), 2055102916678106. https://doi.org/10.1177/2055102916678106
MahmoudSalehi, H., Aflaksir, A.A., & Mohammadi, N. (2015). Examining the role of foresight in adolescents’ tendency to risky behaviors with the mediation of emotional regulation. Health Psychology, 15(3), 102-188.
Nargiso, Jessica E, Becker, Sara J, Wolff, Jennifer C, Uhl, Kristen M, Simon, Valerie, Spirito, Anthony, & Prinstein, Mitchell J. (2012). Psychological, peer, and family influences on smoking among an adolescent psychiatric sample. Journal of substance abuse treatment, 42(3), 310-318. https://doi.org/10.1016/j.jsat.2011.07.010
Olyani, S., Tehrani, H., Esmaily, H., Rezaii, Mohammadreza Mohammadzadeh, & Vahedian-Shahroodi, M. (2020). Assessment of health literacy with the Newest Vital Sign and its correlation with body mass index in female adolescent students. International journal of adolescent medicine and health, 32(2), 20170103. https://doi.org/10.1515/ijamh-2017-0103
Rahmani, R. (1396). Religiosity and investigation of religious beliefs in young people. Paper presented at the The third international conference on new researches in humanities.
Razaghi I, Sobhi Garamaleki N, Raduons S, & Vakili abasalilo. S. (2020). The Role of Social Support and Cognitive Emotion Regulation in Relapse Prevention of Individuals with Drugs Abuse Disorders. Etiadpajohi 14(55), 245-262. URL: http://etiadpajohi.ir/article-1-2096-en.html
Rezaei Jamaloui, H, Hosni, J, & Noormohammadi Najafabadi, M. (1398). The role of attachment styles in the high-risk behaviors of high school boys, Knowledge and research in applied psychology. Knowledge and research in applied psychology, (75)1, 112-121. https://www.sid.ir/paper/163867/en
Rostami, S., & Ahmadnia, S. (2011). Determining perceived social support in predicting social adjustment of female high school students. Social Research Quarterly, (5) 11: 146-130. Social Research Quarterly, (5) 11, 146-130. https://sid.ir/paper/164879/fa
Rutter, M. (1996). Transitions and turning points in developmental psychopathology: As applied to the age span between childhood and mid-adulthood. International Journal of Behavioral Development, 19(3), 603-626. https://doi.org/10.1080/016502596385712
Saboktakin, G, & Musazadeh, A. (2017). A Sociological Survey on Relationship between Quality of Life and Social Exclusion. Socio-Cultural Strategy,, 6(23), 253-221. https://rahbordfarhangi.csr.ir/article_125899.html?lang=en
Samani, S., Moradi, Mahnaz;, & Afrasabi, Zahra. (1398). Investigating the prevalence of high-risk behaviors among teenage girls in Shiraz. Paper presented at the The fourth national conference of cognitive educational psychology.
Sarafino, E. (2019). Health psychology (E. M. Forough Shafiei, Hassan Iftikhar Ardabili, Gholamreza Garmaroudi, Seyed Ali Ahmadi Abhari, Ali Montazeri Moghadam, Paryosh Qavamian, Abolqasem Jazayeri, Seyed Mehdi Nouraei, and Abolhassan Nadim, Trans.). Tehran: Roshe.
Schulz, U., & Schwarzer, R. (2005). Long-term effects of spousal support on coping with cancer after surgery. Journal of Social and Clinical Psychology, 23(5), 716-732. https://doi.org/10.1521/jscp.23.5.716.50746
Shafers, B. (1392). Basics of sociology of youth (R. Karamatullah, Trans.). Tehran: Ney.
Sharma, S., Mustanski, B., Dick, D., Bolland, J. & Kertes, Darlene A. (2019). Protective factors buffer life stress and behavioral health outcomes among high-risk youth. Journal of Abnormal Child Psychology, 47, 1289-1301. https://doi.org/10.1007/s10802-019-00515-8
Shokri N, Yusefi M, Safaye Rad I, Akbari T, Musavi S, & Nazari. H. (2015). Correlation between risky behaviors in the pre-university adolescent students in Hamadan with Parents’ child raising method. JHPM 5(1), 73-82. URL: http://jhpm.ir/article-1-547-en.html
Sinha, Jill W, Cnaan, Ram A., & Gelles, Richard J. (2007). Adolescent risk behaviors and religion: Findings from a national study. Journal of adolescence, 30(2), 231-249. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2006.02.005
Steinberg, L., & Monahan, Kathryn C. (2007). Age differences in resistance to peer influence. Developmental psychology, 43(6), 1531. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.43.6.1531
Taghavinia, M., & Motavassel, M. (2015). Taghavinia M, Motavassel M. The Relationship between Religiosity and Academic Achievement in Students of Tehran University of Medical Sciences. Iranian Journal of Medical Education, 15 19-26. URL: http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3469-en.html
Tahmasian, K., & Gholamrezaee, M. (2009). The Relationship between Self-efficacy and Peer Rejection. Journal of Modern Psychological Researches, 4(14), 107-123. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_4310.html?lang=en
Tajabadi Z, Dehghani F, & M, Saehzadeh. (2020). The Role of Time Perspective and Peer Rejection in Predicting High-Risk Behaviors of Adolescents of Yazd City. Iran J Health Educ Health Promot 8(2) 129-141. URL: http://journal.ihepsa.ir/article-1-1275-en.html
Thanoi, Wareerat, Phancharoenworakul, K., Thompson, Elaine A, Panitrat, R., & Nityasuddhi, D. (2010). Thai adolescent suicide risk behaviors: testing a model of negative life events, rumination, emotional distress, resilience and social support. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 14(3), 187-202. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/PRIJNR/article/view/6274
Zaddahesh, B., & Babakhani, V. (2020). The Canonical Analysis of the Relationship between Perceived Social Support and High Risk Behaviors in Adolescents.. Rooyesh 2020; 9 (5):173-180, 9 (5) 173-180.
Zadeh Mohammadi, A., & Ahmadabadi, Z. (2008). Examining high-risk behaviors among teenagers, strategies to prevent crime in the family environment. Journal of Family Research (8)2, 485-467. https://www.sid.ir/paper/122503/en
نوع مطالعه: اصیل |
موضوع مقاله:
حمایت اجتماعی
دریافت: 1403/4/19 | پذیرش: 1403/11/3 | انتشار: 1404/1/15
دریافت: 1403/4/19 | پذیرش: 1403/11/3 | انتشار: 1404/1/15
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه رفاه اجتماعی
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خ کودکیار، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ساختمان فارابی
تلفن دفتر نشریه: 02171732851
وب سایت: http://refahj.uswr.ac.ir
ایمیل: refahj@uswr.ac.ir
