دوره 23، شماره 88 - ( 2-1402 )
جلد 23 شماره 88 صفحات 105-85 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Khodabakhshi A, Asemaneh Z. (2023). Investigating the Distribution of Health Resources in Iran by Using Gini Coefficient (2011-2020). refahj. 23(88), 85-105. doi:10.32598/refahj.23.88.4235.1
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-4143-fa.html
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-4143-fa.html
خدابخشی اکبر، آسمانه زهرا. بررسی توزیع منابع بخش سلامت ایران با استفاده از ضریب جینی (1399-1390) رفاه اجتماعی 1402; 23 (88) :105-85 10.32598/refahj.23.88.4235.1
متن کامل [PDF 664 kb]
(1208 دریافت)
| چکیده (HTML) (2169 مشاهده)
در مطالعه حاضر x درصد تجمعی جمعیت به تفکیک استانهای کشور و y درصد تجمعی منابع سلامت به تفکیک استانهای کشور است. ضریب جینی بین صفر و یک متغیر است. اگر این شاخص بین 3 /0 – 2 /0 قرار گیرد توزیع نسبتاً متعادل، اگر بین 4 /0 – 3 /0 قرار بگیرد توزیع نسبتاً نابرابر و اگر بین 6 /0-4 /0 باشد توزیع با نابرابری زیاد و بالای 6 /0 نابرابری خیلی زیاد است (ایری و همکاران، 2017). همچنین می‌توان ضریب جینی را با استفاده از منحنی لورنز با استفاده از فرمول زیر به محاسبه کرد.
مطابق جدول یک، متوسط تعداد پزشکان عمومی به ازای هر ده هزار نفر جمعیت در سال 1390 برابر با 98 /1 بوده است که در سال 1399 به 2 افزایش یافته است. همچنین متوسط تعداد پزشکان متخصص به ازای هر ده هزار نفر در سال 1390 برابر با 64 /1 بوده است که در سال 1399 به 18 /2 افزایش یافته است یعنی حدود 33 درصد افزایش داشته است. متوسط تعداد دندان‌پزشکان در سال 1399 برابر با 62 /0 به ازای هر ده هزار نفر جمعیت کشور بوده است که نسبت به سال 1390، 29 درصد افزایش داشته است. متوسط تعداد داروخانه‌ها، آزمایشگاهها و خانه‌های بهداشت در سال 1390 به ترتیب برابر با 06 /0، 28 /0 و 35 /2 به ازای هر ده هزار نفر جمعیت کشور بوده است که در سال 1399، متوسط تعداد داروخانه‌ها با 50 درصد افزایش، متوسط تعداد آزمایشگاهها و خانه‌های بهداشت با 6 /28 و 5 /11 درصد کاهش به ترتیب به 09 /0، 2 /0 و 08 /2 به ازای هر ده هزار نفر جمعیت رسیده است.
مطابق جدول 2، ضریب جینی پزشکان عمومی، پزشکان متخصص، دندان‌پزشکان در سال 1390 به ترتیب برابر با 19 /0، 21 /0 و 18 /0 بوده است که در سال 1399 مقدار ضریب جینی به ترتیب به 22 /0، 13 /0 و 22 /0 رسیده است. با توجه به مقادیر ضریب جینی به دست آمده، پزشکان عمومی، پزشکان متخصص و دندان‌پزشکان وضعیت توزیع برابر و نسبتاً متعادل را نشان می‌دهند. بر اساس مقادیر ضرایب جینی محاسبه‌شده، با وجود افزایش متوسط تعداد پزشکان عمومی و دندان‌پزشکان، وضعیت توزیع بدتر شده است اما وضعیت توزیع پزشکان متخصص با افزایش متوسط تعداد پزشک متخصص بهبود یافته است. همچنین ضریب جینی داروخانه، آزمایشگاه و خانه‌های بهداشت در سال 1390 به ترتیب 38 /0، 36 /0 و 32 /0 به دست آمد که در سال 1399 به ترتیب به 26 /0، 44 /0و 34 /0 رسیده است که با توجه به مقادیر ضریب جینی به‌دست‌آمده، توزیع نابرابر و نسبتاً نابرابری داشته‌اند.
بحث
یکی از نگرانیهای سیاستگذاران نظام سلامت، نابرابری در وضعیت سلامت جامعه است. دستیابی به سطحی از سلامتی در یک جامعه تا حد زیادی به میزان دسترسی به منابع سلامت دارد بنابراین توزیع عادلانه منابع همیشه موردتوجه سیاستگذاران نظام سلامت بوده است (یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017؛ زارعی و کوشکی، 2015). مطالعه حاضر به بررسی وضعیت نابرابری در دودسته شاخصهای منابع انسانی و تسهیلات بهداشتی و درمانی در دوره زمانی 10 ساله پرداخته است. بر اساس نتایج مطالعه حاضر ضریب جینی پزشک عمومی بین 19 /0 تا 22 /0 متغیر بوده است که اگرچه مقدار عددی ضریب جینی توزیع برابر و نسبتاً برابر را نشان می‌دهد اما این روند در طول دوره موردبررسی به سمت بدترشدن توزیع بوده است. نتایج مطالعات توزیع پزشکان عمومی در مورد مقدار عددی ضریب جینی در مطالعات دیگر کمتر یا بیشتر بوده است، گودرزی و همکاران در بررسی توزیع پزشکان عمومی طی سالهای 1390-1385 با استفاده از ضریب جینی و شاخص اتکینسون به این نتیجه رسیدند که توزیع پزشکان عمومی بعد از تعدیل نیاز بدتر شده است (گودرزی و همکاران، 2015). هارا و همکاران در مطالعه خود بین سالهای 2000 تا 2014 در کشور ژاپن به این نتیجه دست یافتند که با وجود افزایش تعداد پزشکان در همه مناطق، توزیع پزشکان از سال 2000 به‌طور مداوم بدتر شده است (هارا و همکاران، 2017). در مطالعه‌ای در سال 2006 نشان داده شد مقدار عددی ضریب جینی پزشکان در آلبانی برابر با 48 /0 و در یونان برابر با 19 /0 بوده است و در مطالعه‌ای دیگر در کشور ترکیه در سال 2010 نشان داده شد ضریب جینی پزشکان 14 /0 بوده است (یاردیم و اونر، 2013; تئودوراکیس و همکاران، 2006).
از میان شاخص توزیع نیروی انسانی ضریب جینی پزشک متخصص روند کاهشی داشته است و از 21 /0 به 13 /0 کاهش یافته است که نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه نوری حکمت و همکاران که نشان می‌دهد روند توزیع پزشک متخصص رو به بهبود است همخوانی دارد (نوری حکمت و همکاران، 2017).
همچنین مطالعه مصدق‌راد و همکاران نیز نشان داد که توزیع پزشکان متخصص در استانهای کشور نسبتاً عادلانه بوده است که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد (مصدق‌راد و همکاران، 2017). اکبری‌ساری و همکاران به بررسی توزیع پزشکان متخصص گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن در سال 1396 پرداختند. در مطالعه آنان به‌منظور بررسی وضعیت توزیع پزشکان از ضریب جینی، منحنی لورنز، رگرسیون چندگانه استفاده شد که نتایج حاکی از نابرابری در توزیع پزشکان متخصص بود (اکبری‌ساری و همکاران، 2020). امام قلی پور و شیرانی فرادنبه به بررسی توزیع امکانات و وضعیت دسترسی به خدمات سلامت در استان کرمان در سال 1392 در شهرستانهای استان کرمان بر اساس روش تاکسونومی پرداختند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که توزیع نامناسب به‌خصوص در مورد نیروی انسانی با تحصیلات بالا وجود دارد و علت این امر این است که نیروهای با تحصیلات بالا بیشتر تمایل دارند در مناطقی با سطح امکانات بالا زندگی کنند و نبود امکانات درمانی مناسب باعث فاصله گرفتن نیروی انسانی با تحصیلات بالا از مناطق محروم می‌شود (امامقلی پور و شیرانی فرادنبه، 2016).
ضریب جینی دندان‌پزشکان در مطالعه حاضر بین 18 /0 و 28 /0 متغیر بوده است که برآورد کمتری نسبت به مطالعات گذشته را نشان می‌دهد (کیادلیری و همکاران،2013؛ رضایی و نوری، 2015؛ رضایی و همکاران، 2015؛ کریم نژادرمی و همکاران، 2019؛ یحیوی دیزج و همکاران، 2020).
میانگین ضریب جینی آزمایشگاههای بخش دولتی 35 /0 و داروخانه‌های بخش دولتی 32 /0 محاسبه شد که با توجه به مقدار میانگین ضریب جینی توزیع نسبتاً نابرابر را نشان می‌دهد که با نتایج مطالعه یزدی فیض‌آبادی و همکاران همخوانی دارد (یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017). ضریب جینی خانه‌های بهداشت در این مطالعه 33 /0 به دست آمد که وضعیت توزیع نسبتاً نابرابر را در خصوص این شاخص نشان می‌دهد که با نتیجه مطالعه کریم نژادرمی و همکاران همخوانی دارد (کریم نژادرمی و همکاران، 2019). نتایج مطالعه حاضر مؤید این مطلب است که اگرچه متوسط منابع سلامت (به ازای ده هزار نفر جمعیت) در اکثر شاخصها در ایران افزایش یافته است اما وضعیت توزیع این منابع با توجه به مقدار عددی ضریب جینی بدتر شده است و همان‌طور که در مطالعات مختلف نشان داده شده است، بهبود دسترسی به منابع سلامت می‌تواند در ارتقاء سطح سلامت جامعه و بهبود شاخصهای میزان مرگ‌ومیر مادران، مرگ‌ومیر کودکان زیر یک سال و مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال تأثیرگذار باشد (چانگ و هالفون، 1997؛ زندیان و همکاران، 2012؛ یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017؛ کریم نژادرمی و همکاران، 2019).
یافته‌های مطالعه حاضر مؤید این مطلب است که اگرچه متوسط منابع سلامت (به ازای ده هزار نفر جمعیت) در کشور در اکثر شاخصها افزایش یافته است اما وضعیت توزیع این منابع بین استانها بدتر شده است، لذا به‌منظور توزیع عادلانه‌تر منابع سلامت بخش دولتی بین استانهای کشور می‌بایست سیاستهای توزیع منابع موردبازنگری قرار گیرد به‌گونه‌ای که منجر به کاهش فاصله بین استانها و افزایش عدالت در توزیع منابع سلامت شود. لازم به ذکر است با توجه به عدم دسترسی کامل به کل داده‌های بخش سلامت (هم خصوصی و هم دولتی) صرفاً بخش دولتی در نظر گرفته شده است، بنابراین در برخی شاخصها ضریب جینی ممکن است کمتر از مقدار واقعی برآورد شده باشد چون معمولاً بخش خصوصی بیشتر مایل به فعالیت در شهرهای بزرگ و با امکانات بیشتر باشد که این امر بر توزیع امکانات و نابرابری بیشتر مؤثر خواهد بود.
ملاحظات اخلاقی
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان در تهیه این مقاله مشارکت داشته‌اند.
منابع مالی
برای تهیه این مقاله حمایت مالی مستقیم از هیچ نهاد یا سازمانی دریافت نشده است.
تعارض منافع
این مقاله با سایر آثار منتشرشده از نویسندگان همپوشانی ندارد.
پیروی از اصول اخلاقی پژوهش
در این مقاله همه حقوق مرتبط با اخلاق پژوهش رعایت شده است.
Akbari Sari A, Bayat M, Arab M, Yaseri M, Hosseini SF (2020). Investigating the Inequality in Distribution of Otorhinolaryngology- Head & neck surgery Specialists in the Provinces of Iran in 2017. Journal of Hospital.19(1), 33-43 [In Persian].
Biermann، F.، Kanie، N., & Kim، R. E. (2017). Global Governance by Goal-Setting: the Novel Approach of the UN Sustainable Development Goals. Current Opinion in Environmental Sustainability، 26، 26-31.
Brown، M. C. (1994). Using Gini-Style Indices to Evaluate the Spatial Patterns of Health Practitioners: Theoretical Considerations and an Application Based on Alberta Data. Social science & medicine، 38، 1243-1256.
Chang، R.-K. R., & Halfon، N. (1997). Geographic Distribution of Pediatricians in the United States: an Analysis of the Fifty States and Washington، DC. Pediatrics، 100، 172-179.
Emamgholipour S, Asemaneh Z(2016). Governance Index in Islam and Impact on Health Outcomes in Iran. Journal of Islamic Economics & Banking,5(15), 93-108 [In Persian].
Emamgholipour S, Faradonbeh RS(2017). Distribution of Facilities and Accessibility to Health Services in Kerman Province in 2013. Journal of Health & Development,6(2), 123-132 [In Persian].
Goudarzi R, Meshkani Z, Barooni M, Jahanmehr N, Moalemi S(2015). Distribution of General Practitioners in the Health System of Iran Using Equity Indices (Gini, Atkinson). Journal of Health & Development, 4(3), 247-258. [In Persian].
Hara، K.، Otsubo، T.، Kunisawa، S., & Imanaka، Y. (2017). Examining Sufficiency and Equity in the Geographic Distribution of Physicians in Japan: a longitudinal study. BMJ open، 7، e013922.
Iri, H., Mahmoudi, G., & Jahani Tiji, M. A. (2017). The distribution of medical specialists in Golestan and Mazandaran Universities of Medical Sciences using Gini coefficient. Jorjani Biomedicine Journal, 5(2), 11-20[In Persian].
Karim Nejad Rami F, Mahmoodi G, Jahani MA(2019). The analysis of relationship between health inputs with child mortality in based on Gini coefficient and Lorenz curve. Journal of healthcare management, 10(1), 31-42 [In Persian].
Kiadaliri، A. A.، Hosseinpour، R.، Haghparast Bidgoli، H., & Gerdtham، U.-G. (2013). Pure Social Disparities in Distribution of Dentists: A Cross-Sectional Province-Based Study in Iran. International journal of environmental research and public health، 10، 1882-1894.
Lorenz، M. O. (1905). Methods of Measuring the Concentration of Wealth. Publications of the American statistical association، 9، 209-219.
Mojiri A, Ahmadi K(2022). Inequality in the distribution of resources in health care system by using the Gini coefficient and Lorenz curve (A case study of Sistan and Baluchestan province over a five-year period). Health Monitor Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 21(3), 227-236. [In Persian].
Mosadeghrad AM, Dehnavi H, Darrudi A(2020). Equity in hospital beds distribution in Zanjan Province, Iran. Health Monitor Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 19(3), 255-266. [In Persian].
Mosadeghrad AM, Hashempour R, Veisy M(2017). Equity in geographical distribution of medical specialists in Iran. Journal of Health Based Research, 3(1), 25-37. [In Persian].
Mosadeghrad AM, Dehnavi H, Darrudi A(2020). Equity in geographical distribution of hospital beds in Khuzestan Province. EBNESINA, 22(2), 44-55. [In Persian].
Nishiura، H. Et al. (2004). Health inequalities in Thailand: geographic distribution of medical supplies in the provinces. Southeast Asian journal of tropical medicine and public health، 35، 735-740.
Nouri Hekmat S, Hashemi H, Haghdoost A, Aghajani MH, Janbabaee G, Maher A, et al(2018). Specialized and Geographic Distribution of Specialists in Iran in 2016 and its Estimates in 2026 Iranian Journal of Epidemiology, 13(5), 122-133 [In Persian].
Omrani khoo، H. Et al. (2013). Equity in Distribution of Health Care Resources; Assessment of Need and Access، Using Three Practical Indicators. Iranian journal of public health، 42.
Rezaei S, KaramiMatin B, Akbari Sari A(2015). Inequality in the geographic distribution of health workers in the public health sector in Iran. Hakim, 18(3),194-200[In Persian].
Rezaei S, Nouri B(2015). Evaluation of inequalities in the distribution of health resources by Gini coefficient and Lorenz curve: a case study in Kurdistan province from 2006 to 2013 . Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences, 20, 1-11 [In Persian].
Theodorakis، P. N.، Mantzavinis، G. D.، Rumbullaku، L.، Lionis، C. & Trell، E. (2006). Measuring health Inequalities in Albania: a Focus on the Distribution of General Practitioners. Human resources for health، 4، 1-9.
Yahyavi Dizaj J, Arab M, Emamgholipour S, Na'emani F(2020). Distribution of dentists in public sector and household payments for dental services in Iran. Payesh (Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 19(4), 373-381 [In Persian].
Yardim، M. & Üner، S. (2013). Geographical Disparities in the Distribution of Physicians in Turkey Türkiye'de Hekim daǧi {dotless} li {dotless} mi {dotless} nda coǧrafi farkli {dotless} li {dotless} klar. TAF Preventive Medicine Bulletin، 12.
Yazdi Feyzabadi V, Mehrolhassani M, Khosravi S(2018). Study of Geographical Inequality Trend in Distribution of Human Resources and Health Facilities in Health Sector of Iran in Past Decade. Iranian Journal of Epidemiology, 13(5), 27-36 [In Persian].
Zandiyan H, Ghiasvand H, Dosst R(2012). Measuring inequality of distribution of health resources: A case study. Payesh (Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research), 11(6), 799-805 [In Persian].
Zangane M, Omrani A, Shahabi M, Alikhani M, Gharlipour Z, Imanzad M(2013). The nurse manpower distribution at state hospitals of Iran by Lorenz Curve and Gini index during 2001-2006. Journal of Ilam University of Medical Sciences, 21, 174-181. [In Persian].
Zarei Y, Koshki MR(2015). Evaluation the Performance of Health Systems in Resource Allocation Health, Treatment and Social Security (Case study). Health Information Management,12(4), 506-518 [In Persian].
متن کامل: (922 مشاهده)
مقدمه
حوزه سلامت در یک جامعه از مهم‌ترین بخشهای خدماتی و یکی از شاخصهای توسعه و رفاه محسوب می‌شود (مجیری و احمدی،2022). همان‌طور که می‌دانیم عرضه خدمات سلامتی به‌عنوان وظیفه دولتها به‌صورت یک توافق جهانی پذیرفته شده است. دولتها علاوه بر وظیفه ارائه خدمات سلامتی باید به سایر جنبه‌های مرتبط با ارتقای سلامت مردم توجه داشته باشند. در این زمینه یک وظیفه دوگانه متوجه دولتهاست یعنی دولتها درعین‌حال که موظف به ارائه خدمات سلامت به‌منظور بهبود و ارتقای شاخصهای سلامت هستند باید نابرابریهای موجود در این زمینه را به حداقل میزان ممکن برسانند (امامقلی پور و آسمانه، 2016).
امروزه عدالت در سلامت و رفع بی‌عدالتی در بخش سلامت یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظامهای سلامت در جهان، به‌خصوص کشورهای درحال‌توسعه است (زنگنه و همکاران، 2013). در اعلامیه الماتا، دسترسی به حداقل مراقبتهای پزشکی برای دستیابی به هدف سازمان جهانی بهداشت، یعنی بهداشت برای همه تا سال 2000 تأکید شد و ازجمله محورهای کنفرانس اهمیت‌دادن به عدالت در توزیع منابع اقتصادی در بخش بهداشت و درمان بود. سازمان ملل متحد به خاطر اهمیت بسیار زیاد عدالت در توسعه کشورها، هدف دهم از مجموعه اهداف توسعه پایدار را به عدالت اختصاص داده است (بیرمن و همکاران، 2017).
یک نظام سلامت عادلانه پیش‌نیاز دستیابی به اهداف مرتبط با هدف توسعه پایدار سازمان ملل است (مصدق‌راد و همکاران، 2020). ازآنجاکه سلامتی حق همه مردم جامعه است لذا کاهش بی‌عدالتی ضرورتی است و همه مردم باید فرصتهای کافی و برابر برای لذت‌بردن از زندگی سالم را داشته باشند و اختلاف غیرمنصفانه و قابل‌پیشگیری و جبران در بین گروههای مختلف مردم جامعه در دسترسی و استفاده از منابع عمومی وجود نداشته باشد (نیشیورا و همکاران، 2004؛ مصدق‌راد و همکاران، 2020).
یکی از راههای ارزیابی و مطالعه عدالت در نظامهای بهداشتی و درمانی توجه به وضعیت توزیع منابع بخش سلامت است. پژوهشهای زیادی توزیع منابع سلامت (نیروی انسانی و تسهیلات بهداشتی- درمانی) را در استانهای کشور موردبررسی قرار داده‌اند. اکبری‌ساری و همکاران توزیع پزشکان متخصص گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن را در سال 1396 ناعادلانه ارزیابی کردند (اکبری‌ساری و همکاران، 2020). مصدق‌راد و همکاران نشان دادند توزیع جغرافیایی تختهای بیمارستانی در شهرستانهای استان خوزستان در سال 1395 نسبتاً عادلانه بوده است (مصدق‌راد و همکاران، 2020). یزدی فیض‌آبادی و همکاران روند نابرابری در توزیع منابع بخش سلامت را در استانهای کشور در سه سال 85، 90، 94 موردبررسی قرار دادند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که اگرچه دسترسی مطلوب مردم به امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی از شاخصهای مهم افزایش یافته است اما توزیع منابع بین استانهای کشور نابرابر بوده است (یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017).
زنگنه و همکاران با استفاده از منحنی لورنز و ضریب جینی توزیع نیروی انسانی پرستار را در سالهای 1385-1380 را عادلانه ارزیابی کردند (زنگنه و همکاران، 2013). توزیع نابرابر منابع بخش سلامت نه‌تنها منجر به کاهش سطح سلامت جامعه می‌شود بلکه باعث هدررفتن منابع و تحمیل هزینه‌های بیشتری به مردم و نظام سلامت خواهد شد (عمرانی‌خو و همکاران، 2012). نحوه توزیع منابع انسانی و امکانات سلامت به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر بر سطح سلامت مردم در یک کشور است، بنابراین نه‌تنها افزایش منابع بخش سلامت دارای اهمیت است بلکه باید نحوه توزیع این منابع در بین مناطق مختلف کشور موردتوجه قرار گیرد (مصدق‌راد و همکاران، 2020).
ازاین‌رو مطالعه حاضر با هدف بررسی توزیع منابع سلامت شامل نیروی انسانی (پزشک عمومی، پزشک متخصص و دندان‌پزشک) و امکانات سلامت (داروخانه، آزمایشگاه و خانه‌های بهداشت) در استانهای کشور انجام شده است. نتایج این پژوهش می‌تواند برای سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان کشور مفید باشد.
روش
این مطالعه از نوع کاربردی بوده و یک مطالعه توصیفی-تحلیلی است که برای دوره زمانی 1390 تا 1399 انجام شد. با توجه به عدم دسترسی به تعداد کل منابع بخش سلامت (هم خصوصی و هم دولتی)، در این مطالعه صرفاً بخش دولتی در نظر گرفته شده است. نتایج این پژوهش اطلاعات ارزشمندی در اختیار برنامه‌ریزان و سیاستگذاران نظام سلامت ایران به‌منظور مدیریت صحیح منابع سلامت بخش دولتی قرار می‌دهد. داده‌های مورداستفاده در این مطالعه از سالنامه‌های آماری مرکز آمار ایران برای 31 استان کشور اخذ شده است که شامل جمعیت استانها، تعداد پزشکان عمومی، تعداد پزشکان متخصص، تعداد دندان‌پزشکان، تعداد آزمایشگاهها، داروخانه‌ها و خانه‌های بهداشت بخش دولتی بودند. در این مطالعه برای سنجش عدالت در توزیع جغرافیایی منابع سلامت از ضریب جینی و منحنی لورنز استفاده شد که توزیع جغرافیایی منابع بخش سلامت در این مطالعه بر اساس جمعیت صورت گرفته است.
برای ارزیابی توزیع منابع می‌توان از شاخصهایی از قبیل شاخص عدم تشابه، شاخص گس ورث، شاخص اتکینسون و ضریب جینی استفاده کرد (اکبری‌ساری و همکاران، 2020). در این پژوهش برای ارزیابی توزیع منابع بخش سلامت از ضریب جینی و برای محاسبه آن از فرمول پیشنهادی براون استفاده شد. ضریب جینی در سال 1912 میلادی توسط کورادو جینی، آماردان و جامعه‌شناس ایتالیایی ابداع شد (براون، 1994).
حوزه سلامت در یک جامعه از مهم‌ترین بخشهای خدماتی و یکی از شاخصهای توسعه و رفاه محسوب می‌شود (مجیری و احمدی،2022). همان‌طور که می‌دانیم عرضه خدمات سلامتی به‌عنوان وظیفه دولتها به‌صورت یک توافق جهانی پذیرفته شده است. دولتها علاوه بر وظیفه ارائه خدمات سلامتی باید به سایر جنبه‌های مرتبط با ارتقای سلامت مردم توجه داشته باشند. در این زمینه یک وظیفه دوگانه متوجه دولتهاست یعنی دولتها درعین‌حال که موظف به ارائه خدمات سلامت به‌منظور بهبود و ارتقای شاخصهای سلامت هستند باید نابرابریهای موجود در این زمینه را به حداقل میزان ممکن برسانند (امامقلی پور و آسمانه، 2016).
امروزه عدالت در سلامت و رفع بی‌عدالتی در بخش سلامت یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظامهای سلامت در جهان، به‌خصوص کشورهای درحال‌توسعه است (زنگنه و همکاران، 2013). در اعلامیه الماتا، دسترسی به حداقل مراقبتهای پزشکی برای دستیابی به هدف سازمان جهانی بهداشت، یعنی بهداشت برای همه تا سال 2000 تأکید شد و ازجمله محورهای کنفرانس اهمیت‌دادن به عدالت در توزیع منابع اقتصادی در بخش بهداشت و درمان بود. سازمان ملل متحد به خاطر اهمیت بسیار زیاد عدالت در توسعه کشورها، هدف دهم از مجموعه اهداف توسعه پایدار را به عدالت اختصاص داده است (بیرمن و همکاران، 2017).
یک نظام سلامت عادلانه پیش‌نیاز دستیابی به اهداف مرتبط با هدف توسعه پایدار سازمان ملل است (مصدق‌راد و همکاران، 2020). ازآنجاکه سلامتی حق همه مردم جامعه است لذا کاهش بی‌عدالتی ضرورتی است و همه مردم باید فرصتهای کافی و برابر برای لذت‌بردن از زندگی سالم را داشته باشند و اختلاف غیرمنصفانه و قابل‌پیشگیری و جبران در بین گروههای مختلف مردم جامعه در دسترسی و استفاده از منابع عمومی وجود نداشته باشد (نیشیورا و همکاران، 2004؛ مصدق‌راد و همکاران، 2020).
یکی از راههای ارزیابی و مطالعه عدالت در نظامهای بهداشتی و درمانی توجه به وضعیت توزیع منابع بخش سلامت است. پژوهشهای زیادی توزیع منابع سلامت (نیروی انسانی و تسهیلات بهداشتی- درمانی) را در استانهای کشور موردبررسی قرار داده‌اند. اکبری‌ساری و همکاران توزیع پزشکان متخصص گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن را در سال 1396 ناعادلانه ارزیابی کردند (اکبری‌ساری و همکاران، 2020). مصدق‌راد و همکاران نشان دادند توزیع جغرافیایی تختهای بیمارستانی در شهرستانهای استان خوزستان در سال 1395 نسبتاً عادلانه بوده است (مصدق‌راد و همکاران، 2020). یزدی فیض‌آبادی و همکاران روند نابرابری در توزیع منابع بخش سلامت را در استانهای کشور در سه سال 85، 90، 94 موردبررسی قرار دادند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که اگرچه دسترسی مطلوب مردم به امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی از شاخصهای مهم افزایش یافته است اما توزیع منابع بین استانهای کشور نابرابر بوده است (یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017).
زنگنه و همکاران با استفاده از منحنی لورنز و ضریب جینی توزیع نیروی انسانی پرستار را در سالهای 1385-1380 را عادلانه ارزیابی کردند (زنگنه و همکاران، 2013). توزیع نابرابر منابع بخش سلامت نه‌تنها منجر به کاهش سطح سلامت جامعه می‌شود بلکه باعث هدررفتن منابع و تحمیل هزینه‌های بیشتری به مردم و نظام سلامت خواهد شد (عمرانی‌خو و همکاران، 2012). نحوه توزیع منابع انسانی و امکانات سلامت به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر بر سطح سلامت مردم در یک کشور است، بنابراین نه‌تنها افزایش منابع بخش سلامت دارای اهمیت است بلکه باید نحوه توزیع این منابع در بین مناطق مختلف کشور موردتوجه قرار گیرد (مصدق‌راد و همکاران، 2020).
ازاین‌رو مطالعه حاضر با هدف بررسی توزیع منابع سلامت شامل نیروی انسانی (پزشک عمومی، پزشک متخصص و دندان‌پزشک) و امکانات سلامت (داروخانه، آزمایشگاه و خانه‌های بهداشت) در استانهای کشور انجام شده است. نتایج این پژوهش می‌تواند برای سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان کشور مفید باشد.
روش
این مطالعه از نوع کاربردی بوده و یک مطالعه توصیفی-تحلیلی است که برای دوره زمانی 1390 تا 1399 انجام شد. با توجه به عدم دسترسی به تعداد کل منابع بخش سلامت (هم خصوصی و هم دولتی)، در این مطالعه صرفاً بخش دولتی در نظر گرفته شده است. نتایج این پژوهش اطلاعات ارزشمندی در اختیار برنامه‌ریزان و سیاستگذاران نظام سلامت ایران به‌منظور مدیریت صحیح منابع سلامت بخش دولتی قرار می‌دهد. داده‌های مورداستفاده در این مطالعه از سالنامه‌های آماری مرکز آمار ایران برای 31 استان کشور اخذ شده است که شامل جمعیت استانها، تعداد پزشکان عمومی، تعداد پزشکان متخصص، تعداد دندان‌پزشکان، تعداد آزمایشگاهها، داروخانه‌ها و خانه‌های بهداشت بخش دولتی بودند. در این مطالعه برای سنجش عدالت در توزیع جغرافیایی منابع سلامت از ضریب جینی و منحنی لورنز استفاده شد که توزیع جغرافیایی منابع بخش سلامت در این مطالعه بر اساس جمعیت صورت گرفته است.
برای ارزیابی توزیع منابع می‌توان از شاخصهایی از قبیل شاخص عدم تشابه، شاخص گس ورث، شاخص اتکینسون و ضریب جینی استفاده کرد (اکبری‌ساری و همکاران، 2020). در این پژوهش برای ارزیابی توزیع منابع بخش سلامت از ضریب جینی و برای محاسبه آن از فرمول پیشنهادی براون استفاده شد. ضریب جینی در سال 1912 میلادی توسط کورادو جینی، آماردان و جامعه‌شناس ایتالیایی ابداع شد (براون، 1994).
در مطالعه حاضر x درصد تجمعی جمعیت به تفکیک استانهای کشور و y درصد تجمعی منابع سلامت به تفکیک استانهای کشور است. ضریب جینی بین صفر و یک متغیر است. اگر این شاخص بین 3 /0 – 2 /0 قرار گیرد توزیع نسبتاً متعادل، اگر بین 4 /0 – 3 /0 قرار بگیرد توزیع نسبتاً نابرابر و اگر بین 6 /0-4 /0 باشد توزیع با نابرابری زیاد و بالای 6 /0 نابرابری خیلی زیاد است (ایری و همکاران، 2017). همچنین می‌توان ضریب جینی را با استفاده از منحنی لورنز با استفاده از فرمول زیر به محاسبه کرد.
در این فرمول G مقدار عددی ضریب جینی، A ناحیه محصور بین خط 45 درجه و منحنی لورنز، A+B کل ناحیه زیرخط 45 درجه است. هرچقدر فاصله منحنی لورنز و خط 45 درجه بیشتر باشد میزان نابرابری بیشتری است (رضایی و نوری، 2015). در این مطالعه تحلیلهای آماری و نمودارهای توصیفی با استفاده از Excel انجام شد.
نمودار 1: منحنی لورنز
یافته‌ها
متوسط منابع بخش سلامت به ازای هر ده هزار نفر برای فاصله زمانی 10 ساله (1399-1390) در جدول 1 نشان داده شده است.
متوسط منابع بخش سلامت به ازای هر ده هزار نفر برای فاصله زمانی 10 ساله (1399-1390) در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول 1: متوسط منابع سلامت به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت
|
|
1390 | 1391 | 1392 | 1393 | 1394 | 1395 | 1396 | 1397 | 1398 |
1399
|
|
پزشک عمومی
|
98 /1 | 92 /1 | 91 /1 | 01 /2 | 97 /1 | 99 /1 | 05 /2 | 97 /1 | 96 /1 | 2 |
| پزشک متخصص | 64 /1 | 01 /2 | 32 /2 | 05 /2 | 01 /2 | 18 /2 | 19 /2 | 01 /2 | 06 /2 | 18 /2 |
| دندان‌پزشک | 48 /0 | 39 /0 | 43 /0 | 48 /0 | 48 /0 | 52 /0 | 53 /0 | 64 /0 | 63 /0 | 62 /0 |
| داروخانه | 06 /0 | 11 /0 | 07 /0 | 1 /0 | 11 /0 | 1 /0 | 09 /0 | 08 /0 | 09 /0 | 09 /0 |
| آزمایشگاه | 28 /0 | 29 /0 | 28 /0 | 33 /0 | 34 /0 | 32 /0 | 3 /0 | 25 /0 | 21 /0 | 2 /0 |
| خانه بهداشت | 35 /2 | 33 /2 | 31 /2 | 27 /2 | 27 /2 | 23 /2 | 23 /2 | 16 /2 | 12 /2 | 08 /2 |
مطابق جدول یک، متوسط تعداد پزشکان عمومی به ازای هر ده هزار نفر جمعیت در سال 1390 برابر با 98 /1 بوده است که در سال 1399 به 2 افزایش یافته است. همچنین متوسط تعداد پزشکان متخصص به ازای هر ده هزار نفر در سال 1390 برابر با 64 /1 بوده است که در سال 1399 به 18 /2 افزایش یافته است یعنی حدود 33 درصد افزایش داشته است. متوسط تعداد دندان‌پزشکان در سال 1399 برابر با 62 /0 به ازای هر ده هزار نفر جمعیت کشور بوده است که نسبت به سال 1390، 29 درصد افزایش داشته است. متوسط تعداد داروخانه‌ها، آزمایشگاهها و خانه‌های بهداشت در سال 1390 به ترتیب برابر با 06 /0، 28 /0 و 35 /2 به ازای هر ده هزار نفر جمعیت کشور بوده است که در سال 1399، متوسط تعداد داروخانه‌ها با 50 درصد افزایش، متوسط تعداد آزمایشگاهها و خانه‌های بهداشت با 6 /28 و 5 /11 درصد کاهش به ترتیب به 09 /0، 2 /0 و 08 /2 به ازای هر ده هزار نفر جمعیت رسیده است.
نمودار 2: متوسط منابع بخش سلامت به ازای هر ده هزار نفر جمعیت
جدول 2: مقدار ضریب جینی منابع بخش سلامت
|
منابع سلامت
|
1390
|
1391
|
1392 | 1393 | 1394 | 1395 | 1396 | 1397 | 1398 | 1399 |
| پزشک عمومی | 19 /0 | 21 /0 | 22 /0 | 2 /0 | 22 /0 | 2 /0 | 21 /0 | 2 /0 | 21 /0 | 22 /0 |
| پزشک متخصص | 21 /0 | 22 /0 | 14 /0 | 14 /0 | 16 /0 | 13 /0 | 14 /0 | 11 /0 | 09 /0 | 13 /0 |
| دندان‌پزشک | 18 /0 | 2 /0 | 25 /0 | 25 /0 | 25 /0 | 28 /0 | 24 /0 | 18 /0 | 17 /0 | 22 /0 |
| داروخانه | 38 /0 | 57 /0 | 32 /0 | 24 /0 | 35 /0 | 31 /0 | 28 /0 | 27 /0 | 22 /0 | 26 /0 |
| آزمایشگاه | 36 /0 | 34 /0 | 35 /0 | 3 /0 | 29 /0 | 29 /0 | 34 /0 | 35 /0 | 45 /0 | 44 /0 |
| خانه بهداشت | 32 /0 | 32 /0 | 32 /0 | 34 /0 | 33 /0 | 33 /0 | 34 /0 | 34 /0 | 34 /0 | 34 /0 |
مطابق جدول 2، ضریب جینی پزشکان عمومی، پزشکان متخصص، دندان‌پزشکان در سال 1390 به ترتیب برابر با 19 /0، 21 /0 و 18 /0 بوده است که در سال 1399 مقدار ضریب جینی به ترتیب به 22 /0، 13 /0 و 22 /0 رسیده است. با توجه به مقادیر ضریب جینی به دست آمده، پزشکان عمومی، پزشکان متخصص و دندان‌پزشکان وضعیت توزیع برابر و نسبتاً متعادل را نشان می‌دهند. بر اساس مقادیر ضرایب جینی محاسبه‌شده، با وجود افزایش متوسط تعداد پزشکان عمومی و دندان‌پزشکان، وضعیت توزیع بدتر شده است اما وضعیت توزیع پزشکان متخصص با افزایش متوسط تعداد پزشک متخصص بهبود یافته است. همچنین ضریب جینی داروخانه، آزمایشگاه و خانه‌های بهداشت در سال 1390 به ترتیب 38 /0، 36 /0 و 32 /0 به دست آمد که در سال 1399 به ترتیب به 26 /0، 44 /0و 34 /0 رسیده است که با توجه به مقادیر ضریب جینی به‌دست‌آمده، توزیع نابرابر و نسبتاً نابرابری داشته‌اند.
نمودار 3: نمودار روند تغییرات ضریب جینی منابع سلامت در دوره 1399-1390
همان‌طور که در جدول 2 و نمودار 3 مشاهده می‌شود، بیشترین ضریب جینی مربوط به خانه‌های بهداشت، داروخانه‌ها و آزمایشگاهها است که توزیع نسبتاً نابرابری را نشان می‌دهند. از میان شاخصهای نیروی انسانی موردبررسی، ضریب جینی پزشکان متخصص روند کاهشی داشته است و از 21 /0 به 13 /0 کاهش یافته است. توزیع پزشکان عمومی و دندان‌پزشکان اگرچه بر اساس مقادیر ضریب جینی، توزیع برابر و نسبتاً برابر را نشان می‌دهد اما مقدار عددی ضریب جینی در طول دوره موردبررسی رو به افزایش بوده است لذا بر اساس نتایج به‌دست‌آمده وضعیت توزیع بدتر شده است.
منحنی لورنز شاخصهای موردمطالعه برای سالهای 1399-1390 در نمودار 3 نشان داده شده است. همان‌طور که مشخص است بیشترین میزان نابرابری مربوط به خانه‌های بهداشت، داروخانه‌ها و آزمایشگاهها است که بیشترین فاصله منحنی لورنز از خط 45 درجه در اکثر سالها قابل‌مشاهده است.
نمودار 3: منحنی لورنز منابع سلامت 1399-1390
نمودار 3: منحنی لورنز منابع سلامت 1399-1390
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| GP: پزشک عمومی، S: پزشک متخصص، Den: دندان‌پزشک، H: خانه بهداشت، Pha: داروخانه، Lab: آزمایشگاه | |
بحث
یکی از نگرانیهای سیاستگذاران نظام سلامت، نابرابری در وضعیت سلامت جامعه است. دستیابی به سطحی از سلامتی در یک جامعه تا حد زیادی به میزان دسترسی به منابع سلامت دارد بنابراین توزیع عادلانه منابع همیشه موردتوجه سیاستگذاران نظام سلامت بوده است (یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017؛ زارعی و کوشکی، 2015). مطالعه حاضر به بررسی وضعیت نابرابری در دودسته شاخصهای منابع انسانی و تسهیلات بهداشتی و درمانی در دوره زمانی 10 ساله پرداخته است. بر اساس نتایج مطالعه حاضر ضریب جینی پزشک عمومی بین 19 /0 تا 22 /0 متغیر بوده است که اگرچه مقدار عددی ضریب جینی توزیع برابر و نسبتاً برابر را نشان می‌دهد اما این روند در طول دوره موردبررسی به سمت بدترشدن توزیع بوده است. نتایج مطالعات توزیع پزشکان عمومی در مورد مقدار عددی ضریب جینی در مطالعات دیگر کمتر یا بیشتر بوده است، گودرزی و همکاران در بررسی توزیع پزشکان عمومی طی سالهای 1390-1385 با استفاده از ضریب جینی و شاخص اتکینسون به این نتیجه رسیدند که توزیع پزشکان عمومی بعد از تعدیل نیاز بدتر شده است (گودرزی و همکاران، 2015). هارا و همکاران در مطالعه خود بین سالهای 2000 تا 2014 در کشور ژاپن به این نتیجه دست یافتند که با وجود افزایش تعداد پزشکان در همه مناطق، توزیع پزشکان از سال 2000 به‌طور مداوم بدتر شده است (هارا و همکاران، 2017). در مطالعه‌ای در سال 2006 نشان داده شد مقدار عددی ضریب جینی پزشکان در آلبانی برابر با 48 /0 و در یونان برابر با 19 /0 بوده است و در مطالعه‌ای دیگر در کشور ترکیه در سال 2010 نشان داده شد ضریب جینی پزشکان 14 /0 بوده است (یاردیم و اونر، 2013; تئودوراکیس و همکاران، 2006).
از میان شاخص توزیع نیروی انسانی ضریب جینی پزشک متخصص روند کاهشی داشته است و از 21 /0 به 13 /0 کاهش یافته است که نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه نوری حکمت و همکاران که نشان می‌دهد روند توزیع پزشک متخصص رو به بهبود است همخوانی دارد (نوری حکمت و همکاران، 2017).
همچنین مطالعه مصدق‌راد و همکاران نیز نشان داد که توزیع پزشکان متخصص در استانهای کشور نسبتاً عادلانه بوده است که با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد (مصدق‌راد و همکاران، 2017). اکبری‌ساری و همکاران به بررسی توزیع پزشکان متخصص گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن در سال 1396 پرداختند. در مطالعه آنان به‌منظور بررسی وضعیت توزیع پزشکان از ضریب جینی، منحنی لورنز، رگرسیون چندگانه استفاده شد که نتایج حاکی از نابرابری در توزیع پزشکان متخصص بود (اکبری‌ساری و همکاران، 2020). امام قلی پور و شیرانی فرادنبه به بررسی توزیع امکانات و وضعیت دسترسی به خدمات سلامت در استان کرمان در سال 1392 در شهرستانهای استان کرمان بر اساس روش تاکسونومی پرداختند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که توزیع نامناسب به‌خصوص در مورد نیروی انسانی با تحصیلات بالا وجود دارد و علت این امر این است که نیروهای با تحصیلات بالا بیشتر تمایل دارند در مناطقی با سطح امکانات بالا زندگی کنند و نبود امکانات درمانی مناسب باعث فاصله گرفتن نیروی انسانی با تحصیلات بالا از مناطق محروم می‌شود (امامقلی پور و شیرانی فرادنبه، 2016).
ضریب جینی دندان‌پزشکان در مطالعه حاضر بین 18 /0 و 28 /0 متغیر بوده است که برآورد کمتری نسبت به مطالعات گذشته را نشان می‌دهد (کیادلیری و همکاران،2013؛ رضایی و نوری، 2015؛ رضایی و همکاران، 2015؛ کریم نژادرمی و همکاران، 2019؛ یحیوی دیزج و همکاران، 2020).
میانگین ضریب جینی آزمایشگاههای بخش دولتی 35 /0 و داروخانه‌های بخش دولتی 32 /0 محاسبه شد که با توجه به مقدار میانگین ضریب جینی توزیع نسبتاً نابرابر را نشان می‌دهد که با نتایج مطالعه یزدی فیض‌آبادی و همکاران همخوانی دارد (یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017). ضریب جینی خانه‌های بهداشت در این مطالعه 33 /0 به دست آمد که وضعیت توزیع نسبتاً نابرابر را در خصوص این شاخص نشان می‌دهد که با نتیجه مطالعه کریم نژادرمی و همکاران همخوانی دارد (کریم نژادرمی و همکاران، 2019). نتایج مطالعه حاضر مؤید این مطلب است که اگرچه متوسط منابع سلامت (به ازای ده هزار نفر جمعیت) در اکثر شاخصها در ایران افزایش یافته است اما وضعیت توزیع این منابع با توجه به مقدار عددی ضریب جینی بدتر شده است و همان‌طور که در مطالعات مختلف نشان داده شده است، بهبود دسترسی به منابع سلامت می‌تواند در ارتقاء سطح سلامت جامعه و بهبود شاخصهای میزان مرگ‌ومیر مادران، مرگ‌ومیر کودکان زیر یک سال و مرگ‌ومیر کودکان زیر 5 سال تأثیرگذار باشد (چانگ و هالفون، 1997؛ زندیان و همکاران، 2012؛ یزدی فیض‌آبادی و همکاران، 2017؛ کریم نژادرمی و همکاران، 2019).
یافته‌های مطالعه حاضر مؤید این مطلب است که اگرچه متوسط منابع سلامت (به ازای ده هزار نفر جمعیت) در کشور در اکثر شاخصها افزایش یافته است اما وضعیت توزیع این منابع بین استانها بدتر شده است، لذا به‌منظور توزیع عادلانه‌تر منابع سلامت بخش دولتی بین استانهای کشور می‌بایست سیاستهای توزیع منابع موردبازنگری قرار گیرد به‌گونه‌ای که منجر به کاهش فاصله بین استانها و افزایش عدالت در توزیع منابع سلامت شود. لازم به ذکر است با توجه به عدم دسترسی کامل به کل داده‌های بخش سلامت (هم خصوصی و هم دولتی) صرفاً بخش دولتی در نظر گرفته شده است، بنابراین در برخی شاخصها ضریب جینی ممکن است کمتر از مقدار واقعی برآورد شده باشد چون معمولاً بخش خصوصی بیشتر مایل به فعالیت در شهرهای بزرگ و با امکانات بیشتر باشد که این امر بر توزیع امکانات و نابرابری بیشتر مؤثر خواهد بود.
ملاحظات اخلاقی
مشارکت نویسندگان
همه نویسندگان در تهیه این مقاله مشارکت داشته‌اند.
منابع مالی
برای تهیه این مقاله حمایت مالی مستقیم از هیچ نهاد یا سازمانی دریافت نشده است.
تعارض منافع
این مقاله با سایر آثار منتشرشده از نویسندگان همپوشانی ندارد.
پیروی از اصول اخلاقی پژوهش
در این مقاله همه حقوق مرتبط با اخلاق پژوهش رعایت شده است.
References:
Akbari Sari A, Bayat M, Arab M, Yaseri M, Hosseini SF (2020). Investigating the Inequality in Distribution of Otorhinolaryngology- Head & neck surgery Specialists in the Provinces of Iran in 2017. Journal of Hospital.19(1), 33-43 [In Persian].
Biermann، F.، Kanie، N., & Kim، R. E. (2017). Global Governance by Goal-Setting: the Novel Approach of the UN Sustainable Development Goals. Current Opinion in Environmental Sustainability، 26، 26-31.
Brown، M. C. (1994). Using Gini-Style Indices to Evaluate the Spatial Patterns of Health Practitioners: Theoretical Considerations and an Application Based on Alberta Data. Social science & medicine، 38، 1243-1256.
Chang، R.-K. R., & Halfon، N. (1997). Geographic Distribution of Pediatricians in the United States: an Analysis of the Fifty States and Washington، DC. Pediatrics، 100، 172-179.
Emamgholipour S, Asemaneh Z(2016). Governance Index in Islam and Impact on Health Outcomes in Iran. Journal of Islamic Economics & Banking,5(15), 93-108 [In Persian].
Emamgholipour S, Faradonbeh RS(2017). Distribution of Facilities and Accessibility to Health Services in Kerman Province in 2013. Journal of Health & Development,6(2), 123-132 [In Persian].
Goudarzi R, Meshkani Z, Barooni M, Jahanmehr N, Moalemi S(2015). Distribution of General Practitioners in the Health System of Iran Using Equity Indices (Gini, Atkinson). Journal of Health & Development, 4(3), 247-258. [In Persian].
Hara، K.، Otsubo، T.، Kunisawa، S., & Imanaka، Y. (2017). Examining Sufficiency and Equity in the Geographic Distribution of Physicians in Japan: a longitudinal study. BMJ open، 7، e013922.
Iri, H., Mahmoudi, G., & Jahani Tiji, M. A. (2017). The distribution of medical specialists in Golestan and Mazandaran Universities of Medical Sciences using Gini coefficient. Jorjani Biomedicine Journal, 5(2), 11-20[In Persian].
Karim Nejad Rami F, Mahmoodi G, Jahani MA(2019). The analysis of relationship between health inputs with child mortality in based on Gini coefficient and Lorenz curve. Journal of healthcare management, 10(1), 31-42 [In Persian].
Kiadaliri، A. A.، Hosseinpour، R.، Haghparast Bidgoli، H., & Gerdtham، U.-G. (2013). Pure Social Disparities in Distribution of Dentists: A Cross-Sectional Province-Based Study in Iran. International journal of environmental research and public health، 10، 1882-1894.
Lorenz، M. O. (1905). Methods of Measuring the Concentration of Wealth. Publications of the American statistical association، 9، 209-219.
Mojiri A, Ahmadi K(2022). Inequality in the distribution of resources in health care system by using the Gini coefficient and Lorenz curve (A case study of Sistan and Baluchestan province over a five-year period). Health Monitor Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 21(3), 227-236. [In Persian].
Mosadeghrad AM, Dehnavi H, Darrudi A(2020). Equity in hospital beds distribution in Zanjan Province, Iran. Health Monitor Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 19(3), 255-266. [In Persian].
Mosadeghrad AM, Hashempour R, Veisy M(2017). Equity in geographical distribution of medical specialists in Iran. Journal of Health Based Research, 3(1), 25-37. [In Persian].
Mosadeghrad AM, Dehnavi H, Darrudi A(2020). Equity in geographical distribution of hospital beds in Khuzestan Province. EBNESINA, 22(2), 44-55. [In Persian].
Nishiura، H. Et al. (2004). Health inequalities in Thailand: geographic distribution of medical supplies in the provinces. Southeast Asian journal of tropical medicine and public health، 35، 735-740.
Nouri Hekmat S, Hashemi H, Haghdoost A, Aghajani MH, Janbabaee G, Maher A, et al(2018). Specialized and Geographic Distribution of Specialists in Iran in 2016 and its Estimates in 2026 Iranian Journal of Epidemiology, 13(5), 122-133 [In Persian].
Omrani khoo، H. Et al. (2013). Equity in Distribution of Health Care Resources; Assessment of Need and Access، Using Three Practical Indicators. Iranian journal of public health، 42.
Rezaei S, KaramiMatin B, Akbari Sari A(2015). Inequality in the geographic distribution of health workers in the public health sector in Iran. Hakim, 18(3),194-200[In Persian].
Rezaei S, Nouri B(2015). Evaluation of inequalities in the distribution of health resources by Gini coefficient and Lorenz curve: a case study in Kurdistan province from 2006 to 2013 . Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences, 20, 1-11 [In Persian].
Theodorakis، P. N.، Mantzavinis، G. D.، Rumbullaku، L.، Lionis، C. & Trell، E. (2006). Measuring health Inequalities in Albania: a Focus on the Distribution of General Practitioners. Human resources for health، 4، 1-9.
Yahyavi Dizaj J, Arab M, Emamgholipour S, Na'emani F(2020). Distribution of dentists in public sector and household payments for dental services in Iran. Payesh (Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 19(4), 373-381 [In Persian].
Yardim، M. & Üner، S. (2013). Geographical Disparities in the Distribution of Physicians in Turkey Türkiye'de Hekim daǧi {dotless} li {dotless} mi {dotless} nda coǧrafi farkli {dotless} li {dotless} klar. TAF Preventive Medicine Bulletin، 12.
Yazdi Feyzabadi V, Mehrolhassani M, Khosravi S(2018). Study of Geographical Inequality Trend in Distribution of Human Resources and Health Facilities in Health Sector of Iran in Past Decade. Iranian Journal of Epidemiology, 13(5), 27-36 [In Persian].
Zandiyan H, Ghiasvand H, Dosst R(2012). Measuring inequality of distribution of health resources: A case study. Payesh (Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research), 11(6), 799-805 [In Persian].
Zangane M, Omrani A, Shahabi M, Alikhani M, Gharlipour Z, Imanzad M(2013). The nurse manpower distribution at state hospitals of Iran by Lorenz Curve and Gini index during 2001-2006. Journal of Ilam University of Medical Sciences, 21, 174-181. [In Persian].
Zarei Y, Koshki MR(2015). Evaluation the Performance of Health Systems in Resource Allocation Health, Treatment and Social Security (Case study). Health Information Management,12(4), 506-518 [In Persian].
نوع مطالعه: اصیل |
موضوع مقاله:
نابرابری سلامت
دریافت: 1401/8/8 | پذیرش: 1401/12/16 | انتشار: 1402/2/19
دریافت: 1401/8/8 | پذیرش: 1401/12/16 | انتشار: 1402/2/19
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه رفاه اجتماعی
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خ کودکیار، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ساختمان فارابی
تلفن دفتر نشریه: 02171732851
وب سایت: http://refahj.uswr.ac.ir
ایمیل: refahj@uswr.ac.ir
