دوره 17، شماره 64 - ( 1-1396 )
جلد 17 شماره 64 صفحات 98-73 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
kalhori L, fallah mohsenkhani Z. (2017). Identification of Effective Variables on the share of Household Income From Direct Subsidies in Tehran
. refahj. 17(64), 73-98.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2865-fa.html
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2865-fa.html
کلهر لیدا، فلاح محسن خانی زهره. شناسایی متغیرهای موثر بر سهم درآمد خانوارها از یارانه در شهر تهران رفاه اجتماعی 1396; 17 (64) :98-73
چکیده: (4493 مشاهده)
مقدمه: قانون هدفمندکردن یارانه‌ها در سال ۱۳۸۷ به صورت لایحه از سوی دولت نهم جمهوری اسلامی ایران ارائه شد و سرانجام با اعمال تغییراتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. قانونی که قرار بود از محل درآمدهای آن رونق تولید و رشد اقتصادی صورت بگیرد با اجرای نادرست عملاً به معضل جدی دولت تبدیل شد. در اجرای فاز دوم این قانون، حذف یارانه بگیران پردرآمد مباحث زیادی را به خود اختصاص داد که سرانجام مجلس در حین بررسی لایحه بودجه سال 9۵ کل کشور تصویب کرد که 24 میلیون یارانه بگیر از فهرست دولت حذف شوند. به‌منظور اجرای صحیح این مصوبه می‌بایست خانوارهای پردرآمد به درستی شناسایی شوند. بر این اساس ۴ معیار «شرایط اقلیمی»، «بعد خانوار»، «محل سکونت» و «میزان درآمد» برای شناسایی این خانوارها پیشنهاد شد. در صورت معنی‌داری این متغیرها در مدل‌های ریاضی و آماری می‌توان میزان تاثیر این متغیرها را بر خانوارهای پردرآمد مشخص نمود.
روش: در مطالعات کاربردی معمولا برای تحلیل داده‌هایی که مرتبط با مجموعه ای از متغیرهای تبینی هستند، مدل‌های رگرسیونی استفاده می‌شود. برازش این مدل‌ها با فرض نرمال بودن متغیر پاسخ یا تبدیلی از آن همراه با ثابت بودن واریانس متغیر پاسخ و ناهمبسته بودن مولفه‌های خطا انجام می‌شود. در مواردی ممکن است متغیر پاسخ به بازه (1و0) محدود شود و با برازش مدل رگرسیونی، پیش‌گویی‌هایی خارج از بازه تعریف شده به‌دست آید. در این حالت به‌کار گیری مدل‌های رگرسیونی معمول مناسب نیست و استفاده از مدل رگرسیون بتا پیشنهاد شده است. این مدل مبتنی بر این فرض است که متغیر پاسخ دارای توزیع بتا است و میانگین متغیر پاسخ از طریق یک پیشگوی خطی با ضرایب نامعلوم و یک تابع پیوند به مجموعه‌ای از متغیرهای تبیینی مرتبط می‌شود. در صورتی‌که متغیر پاسخ مقادیر صفر و یک را نیز اختیار کند، استفاده از مدل بتای افزوده که از آمیختن توزیع بتا روی بازه (1و0) و دو توزیع تباهیده در صفر و یک ایجاد می‌شود، پیشنهاد شده است. از آنجایی که در این مطالعه متغیر پاسخ مورد بررسی یعنی سهم درآمد خانوار از یارانه می‌تواند مقادیری در بازه بسته [1,0] اختیار کند، برای بررسی متغیرهای موثر بر آن مدل رگرسیون بتای افزوده استفاده شده است.
داده‌های مورد استفاده اطلاعات اخذ شده از آمارگیری هزینه و درآمد خانوار ایران می‌باشد که توسط مرکز آمار ایران اجرا شده است. هدف اصلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار اندازه‌گیری متوسط هزینه خوراک، غیر خوراک و کل هزینه‌های خانوارهای شهری و روستایی در ایران است. اطلاعات به‌دست آمده از این آمارگیری برای محاسبه خط فقر و مطالعه عدم همگونی در تسهیلات و درآمد خانوار به‌کار می‌رود. جامعهٔ آماری در این آمارگیری، تمام خانوارهایی است که ساکن نقاط شهری و روستایی هستند. مدل رگرسیون ارائه شده به منظور شناسایی متغیرهای موثر بر نرخ پاسخ با استفاده از داده‌های سال ۱۳۹۰ در شهر تهران به‌کار گرفته شده است. معیار انحراف اطلاع برای ارزیابی مدل استفاده شده است.
یافته‌ها: این مقاله به منظور شناسایی خانوارهای پردرآمد، مدل‌بندی سهم درآمد خانوار از یارانه در شهر تهران را با استفاده از نتایج آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران در سال 1390 ارایه می‌نماید. پس از بررسی متغیرهای کمکی مختلف، متغیرهای تبیینی دهک وزنی درآمد و بعد خانوار به ترتیب با ضرایب منفی و مثبت به مدل رگرسیونی بتای افزوده وارد شدند. نقشه فضایی سهم درآمد خانوار از یارانه ناهمگنی بین مناطق شهرداری تهران را نشان می‌داد، که این اثر با ضریب مثبت در مدل اماری رگرسیون بتای افزوده با لحاظ اثرات فضایی معنی دار شد. بنابراین در این مدل‌بندی نیز دهک وزنی درآمد، بعد خانوار، و محل سکونت خانوارها به عنوان متغیرهای معنی‌دار بر سهم درآمد خانوار از یارانه شناسایی شدند.
بحث: یافته‌های این پژوهش معیارهای پیشنهاد شده توسط کارشناسان اقتصادی برای شناسایی خانوارهای پردرآمد را تایید می‌کند. اطلاعات محل سکونت خانوار در مقایسه با دو متغیر دیگر یعنی میزان درآمد و بعد خانوار قابل حصول‌تر است، پیشنهاد می‌شود محل سکونت خانوار به لحاظ جغرافیایی، در گروه‌بندی خانوارها به منظور تصمیم‌گیری در خصوص دریافت یارانه مورد توجه قرار بگیرد.
برای دست‌یابی به اطلاعات محل سکونت خانوار، پیشنهاد می‌شود از پایگاه اطلاعات ثبتی سازمان اسناد و املاک کشور کمک گرفته شود. از آن‌جا که دهک درآمدی به عنوان متغیر مؤثر بر سهم درآمد خانوار از یارانه معنی‌دار شد، می‌توان اطلاعات وضعیت تملک و متراژ واحد مسکونی را نیز از پایگاه اطلاعات ثبتی سازمان اسناد و املاک کشور به‌دست آورد وبرای شناسایی خانوارهای پردرآمد از آن استفاده کرد. همچنین متغیرهای دیگری مانند تعداد و قیمت خودروی خانوار یا دارابودن جواز کسب نیز برای این منظور قابل استفاده است.
یکی دیگر از متغیرهای مؤثر بر سهم درآمد خانوار از یارانه، بعد خانوار (تعداد اعضای خانوار) است که از طریق سرشماری به‌هنگام می‌شود. به‌منظور برنامه‌ریزی درخصوص تخصیص یارانه نقدی به خانوارها، ضرورت دارد که این متغیرها همزمان با دهک درآمدی و محل سکونت خانوار مورد توجه قرار بگیرد تا سرانه درآمد خانوار از یارانه ملاک تصمیم‌گیری قرار بگیرد. با اتصال این پایگاه‌های مذکور و به‌کارگیری مدل پیشنهادی در این مطالعه، شناسایی خانوارهای پردرآمد امکان‌پذیر است.
روش: در مطالعات کاربردی معمولا برای تحلیل داده‌هایی که مرتبط با مجموعه ای از متغیرهای تبینی هستند، مدل‌های رگرسیونی استفاده می‌شود. برازش این مدل‌ها با فرض نرمال بودن متغیر پاسخ یا تبدیلی از آن همراه با ثابت بودن واریانس متغیر پاسخ و ناهمبسته بودن مولفه‌های خطا انجام می‌شود. در مواردی ممکن است متغیر پاسخ به بازه (1و0) محدود شود و با برازش مدل رگرسیونی، پیش‌گویی‌هایی خارج از بازه تعریف شده به‌دست آید. در این حالت به‌کار گیری مدل‌های رگرسیونی معمول مناسب نیست و استفاده از مدل رگرسیون بتا پیشنهاد شده است. این مدل مبتنی بر این فرض است که متغیر پاسخ دارای توزیع بتا است و میانگین متغیر پاسخ از طریق یک پیشگوی خطی با ضرایب نامعلوم و یک تابع پیوند به مجموعه‌ای از متغیرهای تبیینی مرتبط می‌شود. در صورتی‌که متغیر پاسخ مقادیر صفر و یک را نیز اختیار کند، استفاده از مدل بتای افزوده که از آمیختن توزیع بتا روی بازه (1و0) و دو توزیع تباهیده در صفر و یک ایجاد می‌شود، پیشنهاد شده است. از آنجایی که در این مطالعه متغیر پاسخ مورد بررسی یعنی سهم درآمد خانوار از یارانه می‌تواند مقادیری در بازه بسته [1,0] اختیار کند، برای بررسی متغیرهای موثر بر آن مدل رگرسیون بتای افزوده استفاده شده است.
داده‌های مورد استفاده اطلاعات اخذ شده از آمارگیری هزینه و درآمد خانوار ایران می‌باشد که توسط مرکز آمار ایران اجرا شده است. هدف اصلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار اندازه‌گیری متوسط هزینه خوراک، غیر خوراک و کل هزینه‌های خانوارهای شهری و روستایی در ایران است. اطلاعات به‌دست آمده از این آمارگیری برای محاسبه خط فقر و مطالعه عدم همگونی در تسهیلات و درآمد خانوار به‌کار می‌رود. جامعهٔ آماری در این آمارگیری، تمام خانوارهایی است که ساکن نقاط شهری و روستایی هستند. مدل رگرسیون ارائه شده به منظور شناسایی متغیرهای موثر بر نرخ پاسخ با استفاده از داده‌های سال ۱۳۹۰ در شهر تهران به‌کار گرفته شده است. معیار انحراف اطلاع برای ارزیابی مدل استفاده شده است.
یافته‌ها: این مقاله به منظور شناسایی خانوارهای پردرآمد، مدل‌بندی سهم درآمد خانوار از یارانه در شهر تهران را با استفاده از نتایج آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار ایران در سال 1390 ارایه می‌نماید. پس از بررسی متغیرهای کمکی مختلف، متغیرهای تبیینی دهک وزنی درآمد و بعد خانوار به ترتیب با ضرایب منفی و مثبت به مدل رگرسیونی بتای افزوده وارد شدند. نقشه فضایی سهم درآمد خانوار از یارانه ناهمگنی بین مناطق شهرداری تهران را نشان می‌داد، که این اثر با ضریب مثبت در مدل اماری رگرسیون بتای افزوده با لحاظ اثرات فضایی معنی دار شد. بنابراین در این مدل‌بندی نیز دهک وزنی درآمد، بعد خانوار، و محل سکونت خانوارها به عنوان متغیرهای معنی‌دار بر سهم درآمد خانوار از یارانه شناسایی شدند.
بحث: یافته‌های این پژوهش معیارهای پیشنهاد شده توسط کارشناسان اقتصادی برای شناسایی خانوارهای پردرآمد را تایید می‌کند. اطلاعات محل سکونت خانوار در مقایسه با دو متغیر دیگر یعنی میزان درآمد و بعد خانوار قابل حصول‌تر است، پیشنهاد می‌شود محل سکونت خانوار به لحاظ جغرافیایی، در گروه‌بندی خانوارها به منظور تصمیم‌گیری در خصوص دریافت یارانه مورد توجه قرار بگیرد.
برای دست‌یابی به اطلاعات محل سکونت خانوار، پیشنهاد می‌شود از پایگاه اطلاعات ثبتی سازمان اسناد و املاک کشور کمک گرفته شود. از آن‌جا که دهک درآمدی به عنوان متغیر مؤثر بر سهم درآمد خانوار از یارانه معنی‌دار شد، می‌توان اطلاعات وضعیت تملک و متراژ واحد مسکونی را نیز از پایگاه اطلاعات ثبتی سازمان اسناد و املاک کشور به‌دست آورد وبرای شناسایی خانوارهای پردرآمد از آن استفاده کرد. همچنین متغیرهای دیگری مانند تعداد و قیمت خودروی خانوار یا دارابودن جواز کسب نیز برای این منظور قابل استفاده است.
یکی دیگر از متغیرهای مؤثر بر سهم درآمد خانوار از یارانه، بعد خانوار (تعداد اعضای خانوار) است که از طریق سرشماری به‌هنگام می‌شود. به‌منظور برنامه‌ریزی درخصوص تخصیص یارانه نقدی به خانوارها، ضرورت دارد که این متغیرها همزمان با دهک درآمدی و محل سکونت خانوار مورد توجه قرار بگیرد تا سرانه درآمد خانوار از یارانه ملاک تصمیم‌گیری قرار بگیرد. با اتصال این پایگاه‌های مذکور و به‌کارگیری مدل پیشنهادی در این مطالعه، شناسایی خانوارهای پردرآمد امکان‌پذیر است.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
فصلنامه رفاه اجتماعی
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خ کودکیار، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ساختمان فارابی
تلفن دفتر نشریه: 02171732851
وب سایت: http://refahj.uswr.ac.ir
ایمیل: refahj@uswr.ac.ir
