مقاله حاضر تلاشی است برای ارائه بحثی نظری راجع به تعاریف، رویکردها و الگوهای نظری رایج پیرامون بحران، بدنه و موضوع اصلی تحقیق بر مبنای رویکرد نظری و تحلیل پارادایمی در راستای چند مجور اصلی و الگوهای فرعی تابع آنها به شرح زیر تبیین و تحلیل شده است: اول) ریشه‌شناسی و معناشناسی مفهوم بحران، دوم) دسته‌بندی انواع بحرانها در سطوح کلان، سوم) سطوح خرد بحرانهای اجتماعی، چهارم) رویکردها و برداشتهای تاریخی – جامعه‌شناختی از بحران و پنجم) آسیب‌شناسی بحرانهای اجتماعی: بحران مشروعیت، رویکردها و نظریه‌ها.
مسئله اصلی مورد بررسی در پژوهش حاضر چگونگی ظهور و تکوین و مراحل تحول دیدگاه‌ها و نظریه‌های بحرانها و تهدیدهای اجتماعی است. تبیین و تحلیل این مفروض‌ عمدتاً برمبنای یک رویکرد پارادایمی و نظری صورت پذیرفته است. این مهم در راستای پنج محور اصلی فوق‌الذکر و تقسیم‌بندیهای الویی و فرعی ذیل آنها انجام گرفت. بدین‌ترتیب بدنه یا پیکره اصلی (مسئله مورد پژوهش) یعنی ابعاد اجتماعی بحرانها و تهدیدهای اجتماعی و پیامد آنها عمدتاً با تکیه بر رویکردهای علمی و برداشتهای نظری مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این معنا به‌ویژه در بخش سوم (بررسی پیامدهای اجتماعی بحرانها در سطوح دوگانه ساختاری – کارکردی) و پنجم (آسیب‌شناسی بحرانهای اجتماعی) با تأکید بر تحلیل پیامدها و تبعات و تهدیدهای اجتماعی بحرانها به‌خصوص پیامدهای ناشی از حران مشروعیت علیه ساختار اجتماعی صورت پذیرفته است. باید متذکر این معنا شد که مقاله حاضر عمدتاً ناظر به چیستی و چگونگی (ماهیت و کاربست) بحران است؛ به‌همین روی اساساً با رویکردها و پارادایم‌های نظری و تحلیلی درباره بحران سر و کار داریم نه با مصداقها و مابه‌ازاهای عینی و بیرونی آن.