مقدمه: سکونتگاههای غیررسمی نمودی از فقر و برآمده از نارسائیهایی سیاستهای مسکن و نادیده گرفتن نیاز بخش گسترده‌ای از کم‌درآمدهای شهری هستند که بسته به عواملی همچون جایگاه جغرافیایی، مطلوبیت مکان، ویژگیهای اجتماعی گروههای ساکن، سطح خدمات و تسهیلات، برنامه‌های پیش رو و امید به آینده، دارای ارزش سکونتی و به‌تبع آن مسیر توسعه ناهمسانی هستند و کیفیت زندگی در برخی از این سکونتگاهها بهبود قابل‌توجهی یافته است.

روش: این پژوهش با روشی آمیخته از دو روش تحلیل ثانویه و روش شبه پانل و با بکارگیری گردآوری اطلاعات میدانی در دو مقطع زمانی در بازه 8 سال به بررسی همسنجی دگرگونی مسکن و شرایط زندگی در یکی از بزرگ‌ترین سکونتگاههای غیررسمی شهر کرمانشاه پرداخته است. سکونتگاه دولت‌آباد با 45 هزار نفر جمعیت در غرب شهر کرمانشاه، جامعه آماری این پژوهش است.

یافته‌ها: شاخصهای گوناگون مؤثر بر زندگی تهی‌دستان، ازجمله شاخصهای جمعیتی، اشتغال و بیمه، دسترسی، مسکن، تسهیلات، دسترسی به منابع مالی رسمی تأمین مسکن و کسب‌وکار روند روبه بهبودی داشته‌اند، این روند در بیشتر موارد چشمگیر و درخور نگرش بوده است. در مقابل، با توجه به یکپارچگی سکونتگاه با شهر و گسترش فرهنگ شهری، برخی شاخصهای وابسته به سرمایه اجتماعی با افت روبرو بوده است.

بحث: روند بهبود شرایط در محله دولت‌آباد برآمده از دگرگونیهای اقتصادی و اجتماعی دهه کنونی است که تا اندازه‌ای برنامه‌های رسمی بهسازی مسکن توانسته به‌ویژه در پیوستگی با محیط، روند بهبود را شتاب بخشد. این بررسی نشان داد که روند دشواریهای دولت‌آباد از چالش کالبدی به‌سوی چالشی اجتماعی گردش کرده و مسئله و نیاز امروز آن از سرشت توسعه اجتماع محلی است.