دوره 17، شماره 64 - ( 1-1396 )                   جلد 17 شماره 64 صفحات 72-39 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Abbasian E, Moftakhari A, Nademi Y. (2017). The Nonlinear Effects of Oil Revenues on Social Welfare in Iran. refahj. 17(64), 39-72.
URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2864-fa.html
عباسیان عرت اله، مفتخری علی، نامی یونس. اثرات غیرخطی درآمدهای نفتی بر رفاه اجتماعی در ایران رفاه اجتماعی 1396; 17 (64) :72-39

URL: http://refahj.uswr.ac.ir/article-1-2864-fa.html


چکیده:   (5772 مشاهده)
مقدمه: مطالعه تأثیر درآمدهای نفتی بر رفاه اجتماعی یکی از موضوعات مهم و اساسی در حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی کشورهای نفت‌خیز محسوب می‌شود. با وجود ذخایر زیاد گاز طبیعی و نفت در ایران، فقر و بیکاری از مسائل مهم در سالهای اخیر در میان بخش بزرگی از جمعیت می‌باشد. در ایران تقریباً نفت به‌صورت مستقل از سایر بخشهای اقتصاد، درصد قابل ملاحظه‌ای از درآمدهای دولت را تأمین می‌کند. در مطالعات اقتصادی، روشهای غیرخطی متفاوتی برای بررسی رابطه میان تکانه‌های نفتی و رفاه اجتماعی در کشورهای واردکننده یا صادرکننده نفت انجام شده است، لذا هدف از این مقاله بررسی اثرات غیرخطی درآمدهای نفتی بر رفاه اجتماعی در ایران در دوره 1393-1354 می‌باشد.
روش: در این تحقیق، با مدل‌سازی عوامل مؤثر بر رفاه اجتماعی با تأکید بر تأثیر درآمدهای نفتی، مدل رگرسیون آستانه‌ای برای اقتصاد ایران برآورد شده است. دسته‌ای از مدلهای خودرگرسیونی غیرخطی برای کاربرد در سریهای زمانی براساس مدلهای آستانه‌ای فرموله شده‌اند. در مدل‌سازی ریاضی و آماری، یک مدل آستانه‌ای مدلی است که در آن از یک مقدار آستانه یا مجموعه‌ای از مقادیر آستانه برای تشخیص محدوده‌ای از مقادیر که در آن رفتار پیش‌بینی شده توسط مدل به نوعی تغییر جهت می‌دهد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یافته‌ها: نسبت درآمدهای نفتی به تولید ناخالص داخلی تأثیری غیرخطی و آستانه‌ای بر شاخص رفاه اجتماعی داشته است؛ بدین‌صورت که در رژیم درآمد نفتی پایین -(هنگامیکه نسبت درآمد نفتی به تولید ناخالص داخلی کمتر از 35/9% باشد)- افزایش نسبت درآمدهای نفتی به تولید ناخالص داخلی موجب افزایش معنی‌دار شاخص رفاه اجتماعی شده است، اما پس از عبور از حد آستانه 35/9% و قرارگرفتن در رژیم درآمدهای نفتی بالا، افزایش نسبت درآمدهای نفتی به تولید ناخالص داخلی تأثیر منفی بر شاخص رفاه اجتماعی داشته است.
بحث: اثر مثبت درآمدهای نفتی بر رفاه اجتماعی در رژیم درآمد نفتی پایین، به دلایلی چون گسترش صنعت نفت کشور و انتقال نیروی کار از بخش سنتی به بخش نفت و در نتیجه بهبود درآمد و کاهش نابرابری درآمدی منجر شود. همچنین درآمدهای نفتی در مراحل اولیه ورود به بودجه دولت عمدتاً صرف برنامه‌های توسعه دولت و مخارج عمرانی و زیربنایی می‌شود که در بهبود رشد و رفاه اجتماعی مؤثر است. همچنین ورود درآمدهای نفتی و واردات کالاها و خدمات متنوع و گسترش شهرنشینی، همگی اثراتی در جهت بهبود رفاه اجتماعی دارند. اما با افزایش سهم این درآمدها در تولید ناخالص داخلی کشور، دولتها تبدیل به دولتهای رانتی می‌شوند که از طرقی همچون مخارج جاری عامه‌پسند و ضدتوسعه‌ای، اثر برون‌رانی، انجام پروژه‌های عمرانی ناکارا، یارانه‌های غیرهدفمند و تقویت فعالیتهای رانت‌جویی موجب کاهش رفاه اجتماعی می‌شوند.
متن کامل [PDF 508 kb]   (6803 دریافت)    
نوع مطالعه: اصیل | موضوع مقاله: رفاه اجتماعی
دریافت: 1396/5/7 | پذیرش: 1396/5/7 | انتشار: 1396/5/7

فهرست منابع
1. آهنگری، ع. م.، رضایی، م. ر. و جوکار، ی. (1394). بررسی تاریخی نقش نفت در اقتصاد ایران با تأکید بر بیماری هلندی. چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، 30 و 31 اردیبهشت، تهران.
2. پیلوار، م.، رفیعی، ح. و عباسیان، ع. ا. (1391). رابطة وضعیت رفاه اجتماعی ایران با درآمدهای نفتی طی سالهای 1347-1387. فصلنامة رفاه اجتماعی، 13(49)، 57-87.
3. تمیزی، ر. (1381). رابطه میان تغییرات قیمت نفت و رشد اقتصادی در اقتصاد ایران طی دوره 1378- 1350. پایان‌نامة کارشناسی ارشد منتشرنشده، دانشگاه تهران، تهران.
4. جرجرزاده، ع. ر. و اقبالی، ع. ر. (1384). بررسی اثر درآمدهای نفتی بر توزیع درآمد در ایران. رفاه اجتماعی، ۵(۱۷)، ۲۰۷-۲۲۶.
5. حقیقت، ج. و پاسبانی میرک، ف. (1395). بررسی تأثیرات شوکهای نفت و نرخ ارز بر قیمت محصولات کشاورزی در ایران. مجله تحقیقات اقتصادی، 51(1)، 71-90.
6. رحمانی، ت. و گلستانی، م. (1388). تحلیلی از نفرین منابع نفتی و رانت‌جویی بر توزیع درآمد در کشورهای منتخب نفت‌خیز. تحقیقات اقتصادی، 44(4)، 57-86.
7. سیدنورانی، س. م. ر. و خوشکلام خسروشاهی، م. (1392). منبع طبیعی نفت و پیشرفت اقتصادی ایران: چالشها و راهکارها. مجله اقتصادی، 11 و 12، 30-5.
8. طبیبیان، م. (1387). نفرین نفت یا سوء استفاده از منابع. دسترسی در: 1321= http://www.ras‌tak.com/article?id
9. مهرآر ا، م.، ابریشمی، ح. و زمانزاده نصرآبادی، ح. (1390). مصیبت منابع یا نهادها : مطالعه موردی کشورهای صادرکننده نفت. پژوهشنامة اقتصادی، 10(3)، 233-205.
10. مهرآرا، م. و کیخا، ع. ر. (1387). نهادها، نفت و رشد اقتصادی در کشورهای متکی به نفت طی دوره (2005-1975)، روش پانل هم‌انباشتگی. فصلنامه اقتصاد مقداری، 5(4)، 79-55.
11. مهرآرا، م.، ابریشمی، ح. و زمان‌زاده نصرآبادی، ح. (1390). تفسیری از فرضیه نفرین منابع در کشورهای صادرکننده نفت: تکانه‌های مثبت نفتی، از چه حد آستانه‌ای برای رشد اقتصادی مضر است؟. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 8 (28)، 119-134.
12. نوبخت، م. ب. (1388). نفت، بخش پیشرو در توسعه نامتوازن ایران. فصلنامة راهبرد، 52، 35-54.

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به فصلنامه رفاه اجتماعی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Social Welfare Quarterly

Designed & Developed by : Yektaweb